Lãnh đạo Quốc hội diễn giải về kiến trúc toà nhà cơ quan quyền lực nhà nước

Hội đồng kiến trúc quốc gia là một vấn đề lớn, còn nhiều tranh luận được tập trung thảo luận tại UB Thường vụ Quốc hội sáng 12/3, khi cho ý kiến về dự thảo luật Kiến trúc.

Nêu những vấn đề còn ý kiến khác nhau trong dự thảo luật, Chủ nhiệm UB Khoa học, công nghệ & môi trường Phan Xuân Dũng đề cập, nhiều đại biểu Quốc hội sau phiên thảo luận lần đầu về dự luật cho rằng, bổ sung quy định có liên quan đến bảo tồn, phát huy giá trị kiến trúc truyền thống các dân tộc Việt Nam.

Thường trực UB thẩm tra luật nhận định, việc bổ sung quy định về bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong kiến trúc là cần thiết. Tuy nhiên, luật không thể mô tả cụ thể nội dung bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong kiến trúc cũng như bản sắc văn hóa trong kiến trúc của từng dân tộc, bởi vì đây là những yếu tố hết sức đa dạng và phong phú.

Theo đó, ban soạn thảo chỉ bổ sung một điều khái quát về bản sắc văn hoá dân tộc trong kiến trúc, bao gồm các đặc điểm, tính chất tiêu biểu và đặc trưng tạo nên một phong cách riêng của kiến trúc Việt Nam về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa nghệ thuật; phong tục tập quán sinh hoạt của địa phương; phương pháp kỹ thuật xây dựng và sử dụng vật liệu xây dựng. Đồng thời, quy định các địa phương có trách nhiệm cụ thể hóa các giá trị bản sắc văn hóa dân tộc trong Quy chế quản lý kiến trúc để bảo đảm khả thi, phù hợp với từng vùng, miền, địa phương do mình quản lý.

Bổ sung quy định về bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc vào các nội dung có liên quan trong dự thảo Luật như nguyên tắc hoạt động kiến trúc, yêu cầu quản lý kiến trúc…

Về Hội đồng kiến trúc quốc gia, theo Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng việc lập cơ quan này là cần thiết, với tư cách là cơ quan tư vấn cho Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên xung quanh vấn đề này vẫn còn 2 loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất tán thành quy định về cơ quan này trong luật. Lý do là, dù chỉ là cơ quan tư vấn theo vụ việc cho Thủ tướng nhưng Hội đồng tư vấn lại có vai trò rất quan trọng trong việc tư vấn về lĩnh vực kiến trúc và kiến trúc của một số công trình quan trọng. Dự thảo Luật đã quy định Hội đồng này chỉ được thành lập khi cần thiết, làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, tự giải thể sau khi hoàn thành nhiệm vụ là phù hợp, bảo đảm tính linh hoạt, không làm phát sinh thêm bộ máy, gây tốn kém, lãng phí. Theo kinh nghiệm ở một số quốc gia thì mô hình Kiến trúc sư trưởng đang dần được thay thế bằng mô hình Hội đồng hoặc Ủy ban. Do đó, nên luật hóa về Hội đồng Kiến trúc quốc gia. Tương tự, cần có quy định về Hội đồng kiến trúc cấp tỉnh tại địa phương.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng không cần thiết đưa quy định này vào luật vì việc thành lập các tổ chức tư vấn thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ, do đó việc tồn tại Hội đồng này có thể làm phát sinh thêm thủ tục hành chính; mặt khác, việc không thành lập Hội đồng sẽ giúp tăng cường vai trò, trách nhiệm tham mưu của các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành có liên quan đến lĩnh vực kiến trúc.

Cơ quan thẩm tra nhất trí với loại ý kiến thứ nhất và đưa quy định này vào Điều 16 dự thảo luật.

Nêu ý kiến về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng tán thành việc quy định về Hội đồng kiến trúc quốc gia trong luật, cách thể hiện tại Điều 16 cũng khá “mềm mại”, để nhà nước linh hoạt lập hội đồng khi có những công trình quan trọng, cần thiết phải nghe tư vấn.

Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng, chính Nhà Quốc hội hiện nay, trong quá trình thiết kế, xây dựng cũng có một hội đồng tư vấn cấp quốc gia để cùng góp ý, tham gia phản biện, bảo vệ các quan điểm thiết kế về việc mang hồn Việt vào trong một công trình rất hiện đại.

“Khối tròn nằm giữa toà nhà có ý nghĩa trong văn hoá Việt đó. Còn việc sử dụng rất nhiều kính trong suốt phía mặt ngoài toà nhà có dụng ý là để nhà Quốc hội gần dân hơn. Rồi toà nhà, dù là một khối vuông vức nhưng phải làm sao cho thanh thoát hơn thì đều cần ý kiến từ hội đồng tư vấn này cả…” – Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Đồng tình, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân giải thích, nhà Quốc hội chính là sự thể hiện mô hình “bánh chưng bánh dày”, phần đế nhà là bánh chưng vuông, phần phòng họp Diên Hồng phía trên chính là bánh dày tròn. Theo Chủ tịch Quốc hội, toà nhà gần như được “bọc” kính trong suốt vừa để thể hiện cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước nhưng cũng là cơ quan dân cử, để gần dân hơn, cũng để thể hiện ý nghĩa công khai, minh bạch hoạt động của Quốc hội.

Chủ nhiệm UB Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên & Nhi đồng Phan Thanh Bình thì bày tỏ lo ngại, Hội đồng kiến trúc nếu chỉ được thành lập khi cần thì nghĩa là hoạt động của cơ quan này phụ thuộc vào ý chí lãnh đạo, thích thì lãnh đạo lập, không thích thì thôi, khó đảm bảo hoạt động độc lập, hiệu quả.

P.Thảo