Chuyện lo hậu sự người nước ngoài của Công an Hà Nội

Ở Hà Nội có một đơn vị công an chuyên phải lo việc này và các anh luôn làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất.

1. Một buổi chiều đầu đông rét căm căm, dù đã hẹn trước, song khi chúng tôi có mặt tại Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài thuộc Phòng Cảnh sát hình sự (CSHS) Công an TP Hà Nội thì thấy vắng hoe, chỉ có hai chiến sỹ trực ban trong đội có mặt. Bấm điện thoại khá nhiều lần chúng tôi mới gặp được Thượng tá Ngô Văn Đáp, Đội trưởng. Anh xin lỗi vì phải đi giải quyết gấp một việc, và hẹn chúng tôi ít phút nữa quay lại.

Trò chuyện với các chiến sỹ trực ban, chúng tôi mới biết một nhóm cán bộ của Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài đang phải giải quyết một vụ tự tử của người nước ngoài. Đó là vụ một thanh niên Trung Quốc tên là Shao W.D. (24 tuổi, trú tại quận Hà Đông, Hà Nội) đã dùng dây để tự kết liễu cuộc sống. Sau khi vụ việc xảy ra, rất đông người nhà nạn nhân đã có mặt tại Việt Nam, gây sức ép với Cơ quan công an và có những hành vi thiếu chuẩn mực. Vì vậy, một tổ công tác của Phòng CSHS phải nhanh chóng có mặt điều tra, xử lý...

Cũng theo một cán bộ của Đội, mỗi khi nhận được tin báo từ nhân dân hoặc công an phường về việc có người nước ngoài tử vong, Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài đều phải cử điều tra viên khẩn trương có mặt để phối hợp với phía đại sứ quán và các lực lượng chức năng khác để giải quyết. Thông qua đại sứ quán, Cơ quan công an sẽ liên lạc với người thân của nạn nhân và thống nhất các phương án xử lý.

Mỗi năm cán bộ chiến sỹ Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài (phòng CSHS) phải lo hậu sự cho vài chục người nước ngoài.

Với những vụ mà người chết có dấu hiệu bệnh lý, hoặc tự tử rõ ràng, Cơ quan công an thường sẽ phối hợp, lấy ý kiến của gia đình nạn nhân để tổ chức khám nghiệm. Sau khi xác định được chính xác nguyên nhân của cái chết sẽ giao cho gia đình nạn nhân cùng phía công ty dịch vụ tiến hành thủ tục hỏa táng rồi đưa về cố quốc. Những trường hợp có dấu hiệu bất thường (hoặc gia đình nạn nhân yêu cầu) thì phải tổ chức pháp y tử thi, làm rõ nguyên nhân cái chết...

Vừa nói đến đây, tổ công tác do Thượng tá Đáp dẫn đầu về đến đơn vị. Anh cho biết dù đã tổ chức xử lý hàng trăm vụ việc người nước ngoài tử vong, song hiếm khi anh em phải giải quyết một trường hợp như lần này.

Anh Shao W.D. vốn đã sang Việt Nam được một vài năm và từng có tình cảm với một cô gái Việt Nam là Hoàng T.N. (thường trú tại tỉnh Lạng Sơn). Cuối năm 2017, chị N. cảm thấy cuộc sống với Shao không có tương lai nên đã chủ động chia tay. Do làm ăn thất bát, lại mất người yêu nên Shao nghĩ quẩn, và dùng dây treo cổ.

Cơ quan công an đã tổ chức khám nghiệm và làm rõ nguyên nhân cái chết của Shao, đồng thời thông báo cho gia đình phối hợp giải quyết. Tuy nhiên, phía gia đình nạn nhân không những không thèm vào nhà lạnh để kiểm tra xác nhận tình trạng của con em mình, mà chỉ một mực đòi Cơ quan công an phải làm rõ số tiền mấy trăm ngàn tệ (vài tỷ đồng) của Shao hiện đang ở đâu. Và họ nhăm nhăm định dùng vũ lực với chị N. để đòi lại tiền.

Về phía người yêu cũ của Shao, chị N. cho biết trong khoảng thời gian yêu nhau Shao cũng mua tặng chị một vài món quà, tổng số tiền khoảng hơn 20 triệu đồng. Còn số tiền như gia đình Shao nói thì chị không hề biết. Có thể do Shao kinh doanh bị thất bát hoặc tiêu xài cá nhân. Về phía gia đình nạn nhân cũng không đưa ra được bằng chứng gì về việc Shao mang hàng tỷ đồng sang Việt Nam.

Các cán bộ của Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài đã tiến hành vận động giải thích rất nhiều lần cho thân nhân của Shao hiểu. Đồng thời, cũng vận động chị N. có những ứng xử hợp lý hợp tình. Mặc dù đang phải nuôi con nhỏ, bản thân cũng không phải người giàu có gì, nhưng sau khi được Cơ quan công an vận động, chị N. cũng cố vay mượn, xoay xở được gần 100 triệu đồng để lo các chi phí hỏa táng và đưa anh Shao về quê hương.

Một lần khác, Cơ quan công an nhận được thông báo từ chủ khách sạn M. trên địa bàn quận Hoàn Kiếm về việc phát hiện một người đàn ông quốc tịch Serbia đã tử vong nhiều giờ. Sau khi làm các thủ tục ban đầu, Cơ quan công an gặp phải một vướng mắc lớn là Serbia không đặt sứ quán tại Việt Nam, chỉ có thể liên hệ với vị đại sứ kiêm nhiệm tại Indonesia.

“Chỉ riêng quá trình liên lạc, trao đổi thông tin, dịch văn bản sang tiếng nước ngoài đã mất rất nhiều thời gian của Cơ quan công an. Ngay như việc phiên dịch viên tiếng Serbia cũng không phải đơn giản. Bên cạnh đó, việc gửi thi thể tại nhà xác quá nhiều ngày phía bệnh viện cũng có ý kiến. Cơ quan công an cố gắng giải thích và thuyết phục để bệnh viện hiểu và thông cảm.

Phải đến hơn 20 ngày sau nhân chuyến công tác của Đại sứ Serbia tại Hà Nội thì Cơ quan công an mới có thể hoàn tất thủ tục để đưa thi thể của công dân nước này lên đường về nước. Và cán bộ Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài phải đưa tro cốt của anh ta ra đến sân bay, làm thủ tục gửi cho người nhà đầy đủ, chỉn chu mới được coi là hoàn thành nhiệm vụ” - Thượng tá Đáp chia sẻ.

Thượng tá Ngô Văn Đáp đang nghiên cứu hồ sơ một vụ việc.

2. Với quân số rất ít, mỗi năm cán bộ chiến sĩ của Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài phải thụ lý giải quyết hàng trăm vụ việc liên quan đến người nước ngoài như trộm cắp, lừa đảo, cố ý gây thương tích, cướp giật... Rồi mỗi khi có người nước ngoài tử vong, dù vì lý do gì thì vẫn phải đến tay cán bộ chiến sỹ trong đội.

“Mỗi khi nhận được thông tin người nước ngoài chết trên địa bàn, cán bộ chiến sỹ trong Đội lập tức có mặt tại hiện trường để phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức giải quyết. Theo quan niệm của người Á Đông, nghĩa tử là nghĩa tận, nên cán bộ chiến sỹ trong Đội luôn nêu cao tinh thần giải quyết đầy trách nhiệm, xuất phát từ tâm. Có những vụ việc mà người nhà nạn nhân tuyên bố không có tiền để trang trải chi phí liên quan đến việc lưu giữ thi thể ở nhà xác, việc hỏa táng...

Cơ quan công an đành phải vận động bệnh viện, công ty dịch vụ làm miễn phí cho họ. Nhiều khi anh em trong Đội còn phải bỏ tiền túi để lo tiền khách sạn cho người nhà nạn nhân vì họ tuyên bố... hết tiền!” - Đại úy Nguyễn Trí Dũng - Phó đội trưởng Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài chia sẻ với chúng tôi.

Tháng 9 vừa qua, bệnh viện V. (có trụ sở trên địa bàn quận Hoàng Mai, Hà Nội) thông báo đến Cơ quan công an về việc công dân Mỹ Cristopher H. (SN 1941) đã tử vong sau nhiều tháng điều trị tại bệnh viện. Vị trưởng khoa của bệnh viện này rất bối rối vì bệnh nhân nhập viện đã lâu mà chỉ một lần có người thân đến thăm và chi trả khoảng gần 200 triệu đồng viện phí. Sau đó thì không thể liên lạc được nữa.

Trong khi đó, số chi phí mà bệnh nhân này phải chi trả cho thời gian chăm sóc, điều trị lên tới cả tỷ đồng. Mặt khác, bệnh viện cũng chưa biết sẽ “gửi” thi thể ông ta đi đâu, do không thể liên lạc được với người nhà.

Các điều tra viên Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài đã phối hợp với cơ quan hữu quan tổ chức khám nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân cái chết. Đồng thời liên lạc với Đại sứ quán Hoa Kỳ, yêu cầu họ có công hàm trả lời và liên lạc với người nhà phối hợp giải quyết. Sau rất nhiều cố gắng, cơ quan chức năng cũng lấy được ý kiến của người nhà nạn nhân và vận động phía giám đốc bệnh viện “xóa” phần viện phí kia cho công dân Hoa Kỳ.

Cũng theo Thượng tá Đáp, 0 giờ một ngày tháng 2-2017 khi anh và hai đồng đội đang trực tại cơ quan thì số máy “đường dây nóng” của đội đổ dồn. Phía đầu dây thông báo tại một khách sạn dành cho hạng VIP trên địa bàn quận Hoàn Kiếm (Hà Nội), có người đàn ông mang quốc tịch Nhật Bản vừa tử vong không rõ nguyên nhân. Chỉ sau khoảng 10 phút tổ công tác của Đội Hướng dẫn, điều tra án có yếu tố nước ngoài đã có mặt tại hiện trường.

Việc lo hậu sự cho người nước ngoài luôn phải nhanh nhưng vẫn trọn nghĩa vẹn tình.

Theo người nhà của nạn nhân, cụ ông ngoài 70 tuổi sang Việt Nam du lịch với vợ, con trai và con dâu. Khi phát hiện ông có dấu hiệu suy hô hấp, người nhà đã gọi cấp cứu, song cụ đã ngừng thở ít phút sau đó. Thượng tá Đáp cùng đồng đội tiến hành khám nghiệm hiện trường, sơ bộ xác định đây có phải là án mạng hay chỉ là một ca tử vong thông thường.

Vì người nhà cụ ông có yêu cầu được giải phẫu tử thi để xác định nguyên nhân cái chết nên cơ quan chức năng tiến hành đưa thi thể cụ về nhà xác để chờ được giải phẫu. Tuy nhiên, khi khiêng cáng đưa cụ xuống xe thì lại chỉ có hai nhân viên khiêng hai góc cáng. Nếu chờ thêm người thì sẽ mất thời gian và gây ấn tượng xấu với công dân nước bạn, Thượng tá Đáp không ngại ngần đỡ hai đầu cáng còn lại đưa cụ xuống mấy tầng lầu để ra xe. Trước khi đưa vào buồng lạnh, Thượng tá Đáp yêu cầu nhân viên phải có biện pháp nhận diện chính xác cụ ông, tuyệt đối không để nhầm lẫn.

Ngày hôm sau Thượng tá Đáp liên hệ với Phòng Kỹ thuật hình sự, Viện KSND cùng một số cơ quan hữu quan có mặt để tiến hành giải phẫu tử thi, xác định nguyên nhân cái chết. Sau khi xác định nguyên nhân cụ ông chết là do bệnh lý, gia đình nạn nhân đã làm thủ tục đưa về nước mai táng.

“Năm 2014, Đội đã phối hợp giải quyết 32 vụ người nước ngoài chết tại Hà Nội. Năm 2015 là 19 vụ. Năm 2017 số vụ lên mức kỷ lục là 33 vụ. Những vụ việc như vậy vừa phải giải quyết nhanh gọn, lại vừa phải cẩn thận không để xảy ra bất cứ thiếu sót nào” - Thượng tá Đáp chia sẻ.

Mải trò chuyện, nhìn đồng hồ mới biết đã quá giờ cơm tối, chúng tôi xin phép ra về. Vừa bước ra cửa thì bắt gặp mấy người nước ngoài lục tục đi vào, tôi bấm đồng nghiệp nán lại. Qua phiên dịch viên, chúng tôi biết được họ là người nhà của cụ ông người Nhật quy tiên hồi tháng 2, sau một thời gian về nước mới sang Việt Nam làm nốt một số việc còn lại.

Họ cho biết, trước khi lên đường về Nhật, muốn quay lại chào và cảm ơn công an Việt Nam vì sự tận tâm của các anh. Rồi cứ thế, họ vừa cúi gập người, vừa luôn miệng: “Arigatou gozaimasu!” (Cảm ơn rất nhiều).