Việt - Nga hợp tác, mở rộng thăm dò và khai thác dầu khí trên biển

Nhận lời mời của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trần Đại Quang đã thăm chính thức Liên bang Nga từ ngày 28/6 đến ngày 1/7/2017.

Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trần Đại Quang đã gặp hẹp và hội đàm với Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin, hội kiến Thủ tướng Liên bang Nga Dmitry Medvedev, Chủ tịch Hội đồng Liên bang Quốc hội Liên bang Nga Valentina Matvienko, Chủ tịch Duma quốc gia Quốc hội Liên bang Nga Vyacheslav Volodin.

Chủ tịch nước Việt Nam đã đặt vòng hoa tại Mộ Liệt sỹ vô danh, Lăng V.I. Lenin, Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, phát biểu khai mạc tại Diễn đàn doanh nghiệp với sự tham gia của doanh nghiệp hai nước, gặp gỡ các cựu chiến binh và chuyên gia Nga đã làm việc tại Việt Nam và đại diện Hội hữu nghị Nga - Việt, thăm thành phố St. Petersburg.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin đã đánh giá tình hình và triển vọng tiếp tục củng cố quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Nga, đề ra những biện pháp nhằm tăng cường hợp tác song phương trong các lĩnh vực ưu tiên, thảo luận các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

I. Quan hệ Việt Nam - Nga

1. Nguyên thủ hai nước chia sẻ mong muốn phát triển mạnh mẽ mối quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Nga dựa trên truyền thống hữu nghị và tôn trọng lẫn nhau đã có từ nhiều năm, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cùng nỗ lực mở rộng quan hệ trong các lĩnh vực thương mại - đầu tư, khoa học - công nghệ và nhân văn.

Hai bên nhất trí duy trì đối thoại chính trị thường xuyên và thực chất ở tất cả các cấp, tiếp xúc hiệu quả theo đường Đảng, Quốc hội, Bộ, ngành, địa phương và các tổ chức xã hội.

2. Hai bên nhất trí năm 2019 sẽ tổ chức Năm Nga tại Việt Nam và Năm Việt Nam tại Nga với nhiều hoạt động phong phú trên lãnh thổ hai nước nhằm thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế - thương mại, khoa học - công nghệ, văn hóa, giáo dục và các lĩnh vực khác.

3. Nguyên thủ hai nước nhấn mạnh sự cần thiết tìm những “động lực tăng trưởng” mới nhằm bảo đảm sự phát triển năng động của hợp tác kinh tế - thương mại, tính cấp thiết của các nhiệm vụ nâng kim ngạch thương mại hai chiều cũng như hoàn thiện cơ cấu thương mại song phương. Vì vậy, hai bên nhất trí thúc đẩy triển khai hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do giữa một bên là Việt Nam và bên kia là Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) cùng các nước thành viên ký ngày 29/5/2015 và các văn kiện kèm theo.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Nga Vladimir Putin đánh giá tình hình và triển vọng tiếp tục củng cố quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Nga (ảnh: TTXVN)

4. Hai bên đánh giá cao vai trò điều phối của Ủy ban liên Chính phủ Việt - Nga về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học - kỹ thuật, các tiểu ban cũng như các tổ công tác của ủy ban trong việc tăng cường hợp tác kinh tế, khẳng định cần có sự kiểm tra chặt chẽ của ủy ban đối với việc thực hiện các thỏa thuận đạt được.

5. Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin nhất trí hai bên sẽ tiếp tục hợp tác xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân tại Việt Nam, ủng hộ việc thực hiện nhất quán Chương trình hợp tác giữa Việt Nam và Nga trong lĩnh vực sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình ký ngày 23/5/2017 tại Hà Nội.

6. Hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hoạt động hiệu quả của Tổ Công tác cấp cao Việt Nam - Nga về các dự án đầu tư ưu tiên, bao gồm bảo đảm kiểm tra việc triển khai danh mục các dự án đầu tư ưu tiên đã được thống nhất nhằm mục tiêu thúc đẩy dòng đầu tư giữa hai nước, trước hết trong các lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản, chế tạo máy, nhiên liệu - năng lượng, nông nghiệp và mở rộng sang các lĩnh vực mới như xây dựng hạ tầng giao thông, viễn thông.

7. Hai bên đánh giá tích cực việc triển khai các dự án chung trong lĩnh vực dầu khí; khẳng định tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam và Nga trong lĩnh vực này (Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, Tập đoàn Gazprom, Công ty Zarubezhneft, Tập đoàn Rosneft) trên lãnh thổ hai nước; phát triển hợp tác trong các lĩnh vực tiềm năng, trong đó có lĩnh vực lọc dầu và hóa dầu, cung cấp cho Việt Nam khí thiên nhiên hóa lỏng, sản xuất và tiêu thụ tại thị trường Việt Nam nhiên liệu cho động cơ chạy bằng khí đốt. Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác và mở rộng khu vực thăm dò và khai thác dầu khí tại vùng thềm lục địa Việt Nam phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982.

8. Nguyên thủ hai nước nhất trí mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng điện, đặc biệt là sự tham gia của các công ty Nga vào việc hiện đại hóa các cơ sở năng lượng được xây dựng trước đây với sự hỗ trợ của Liên Xô và xây dựng các cơ sở mới ở Việt Nam.

9. Hai bên bày tỏ mong muốn chung hợp tác hiệu quả trong các lĩnh vực chế tạo máy, đóng tàu, hàng không, công nghiệp hóa chất và công nghiệp nhẹ.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ cần thiết các cơ quan và công ty hai nước triển khai Nghị định thư giữa Chính phủ CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Liên bang Nga về hỗ trợ sản xuất phương tiện vận tải có động cơ trên lãnh thổ Việt Nam ký ngày 21 tháng 3 năm 2016.

10. Hai bên ghi nhận sự cần thiết phải thực hiện những bước đi cụ thể nhằm mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản, lâm nghiệp, công nghiệp phục vụ nông nghiệp, bao gồm các biện pháp tăng kim ngạch các mặt hàng thực phẩm và nông sản, tạo điều kiện cho việc tiếp cận thị trường của nhau, tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn kiểm dịch động thực vật của mỗi nước.

11. Hai bên ghi nhận cần tiếp tục phát triển đa dạng quan hệ trong lĩnh vực tài chính - tín dụng, trong đó có việc sử dụng đồng nội tệ hai nước trong thanh toán song phương, bảo đảm sự tham gia rộng rãi của Ngân hàng liên doanh Việt - Nga phục vụ cho các dự án hợp tác lớn giữa hai nước.

12. Hai nhà Lãnh đạo nhấn mạnh hợp tác quốc phòng và kỹ thuật quân sự, cũng như phối hợp hành động trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh đóng vai trò quan trọng trong quan hệ giữa hai nước và không gây tổn hại cho nước thứ ba.

13. Hai bên khẳng định mối quan tâm chung trong việc mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo. Hai bên đánh giá cao kết quả hoạt động của Trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ nhiệt đới hỗn hợp Việt - Nga, ủng hộ bảo đảm hoạt động ổn định của cơ sở khoa học này.

Hai bên nhất trí hợp tác trong việc sử dụng và phát triển hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu GLONASS của Nga cho mục đích phục vụ các hoạt động quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội và giải quyết các nhiệm vụ khác, cũng như trong các lĩnh vực hoạt động vũ trụ khác như vệ tinh viễn thông và viễn thám.

14. Lãnh đạo hai nước hoan nghênh sự phát triển mạnh mẽ của hợp tác nhân văn, bao gồm tăng cường trao đổi tiếp xúc giữa các Bộ, ngành, thông tin đại chúng, các cơ quan lưu trữ, các hội hữu nghị và các tổ chức xã hội khác, tổ chức thường xuyên những Ngày văn hóa của mỗi nước.

15. Hai bên đánh giá tích cực việc tăng cường giao lưu các giữa các tỉnh, thành phố của Việt Nam và các địa phương của Liên bang Nga. Hai bên ghi nhận tiềm năng lớn về hợp tác đầu tư ở vùng Viễn Đông của Nga, trước hết trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp phục vụ nông nghiệp và du lịch.

16. Lãnh đạo hai nước bày tỏ hài lòng về sự tăng trưởng bền vững của lượng khách du lịch Nga vào Việt Nam, ủng hộ tiếp tục phát triển hợp tác trong lĩnh vực du lịch.

17. Hai bên nhấn mạnh sự đóng góp của cộng đồng người Việt Nam đang làm việc và học tập tại Nga và cộng đồng người Nga đang làm việc và học tập tại Việt Nam vào việc duy trì và phát triển mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt giữa hai nước. Hai bên khẳng định sẵn sàng tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho việc sinh sống, làm việc và học tập của cộng đồng người Việt Nam tại Nga và cộng đồng người Nga tại Việt Nam.

18. Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin nhất trí tăng cường phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng hai nước trong lĩnh vực đấu tranh chống di cư bất hợp pháp, trước hết trong khuôn khổ Tổ Công tác Việt - Nga về vấn đề này.

Kết thúc hội đàm cấp cao, hai Bên đã ký các văn kiện hợp tác trên các lĩnh vực ưu tiên và các thỏa thuận giữa các tổ chức kinh tế của hai nước.

II. Các vấn đề khu vực và quốc tế

1. Chủ tịch nước Việt Nam và Tổng thống Nga khẳng định nỗ lực xây dựng trật tự quan hệ quốc tế công bằng, dựa trên các nguyên tắc đa phương trong giải quyết các vấn đề cấp thiết, tính tối thượng của luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương Liên hợp quốc, bao gồm các nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích hợp pháp của các quốc gia, không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực, hợp tác rộng rãi giữa các quốc gia và cơ chế liên kết trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi và tôn trọng lẫn nhau vì mục tiêu củng cố an ninh toàn cầu, hòa bình, ổn định và phát triển.

2. Việt Nam và Nga cho rằng an ninh quốc tế là toàn diện và không thể chia tách, không được bảo đảm an ninh của quốc gia này bằng cách gây phương hại đến an ninh của quốc gia khác, trong đó có việc mở rộng các liên minh quân sự - chính trị khu vực và toàn cầu.

3. Nguyên thủ hai nước bày tỏ hài lòng về mức độ phối hợp hành động cao trong khuôn khổ Liên hợp quốc trong các vấn đề như các biện pháp minh bạch hóa và củng cố lòng tin trong hoạt động trên vũ trụ, vấn đề an ninh thông tin quốc tế, an ninh đường bộ. Hai bên khẳng định sẵn sàng tiếp tục ủng hộ lẫn nhau ứng cử vào các tổ chức khu vực và quốc tế và các cơ quan chấp hành.

Hợp tác giữa Việt Nam và Nga hướng đến việc củng cố vai trò điều phối trung tâm của Liên hợp quốc trong gìn giữ hòa bình, an ninh và bảo đảm phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức này.

4. Việt Nam và Nga kiên quyết bác bỏ mọi mưu toan xét lại lịch sử Chiến tranh Thế giới thứ Hai, nghi ngờ về vai trò quyết định của nhân dân Liên Xô trong Chiến thắng chủ nghĩa phát xít và quân phiệt, mở ra con đường giải phóng cho nhiều nước thoát khỏi ách thực dân; cho rằng việc tuyên truyền tư tưởng phát xít và phân biệt chủng tộc trong thế giới hiện đại là nguy hiểm và không thể chấp nhận được.

5. Lãnh đạo hai nước lên án chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức và biểu hiện và nhấn mạnh không một hành động khủng bố nào có thể biện minh dù là với động cơ tư tưởng, tôn giáo, chính trị, phân biệt chủng tộc, sắc tộc hay là các động cơ khác. Chỉ bằng sự phối hợp nỗ lực của cả cộng đồng quốc tế dựa trên cơ sở các nguyên tắc và điều luật được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, trước hết là Hiến chương Liên hợp quốc, và tôn trọng chủ quyền của các quốc gia chịu hậu quả của những hành động khủng bố, trong đó có thông qua việc thành lập liên minh quốc tế rộng rãi chống khủng bố, mới có thể ngăn chặn sự lan rộng chưa từng có của chủ nghĩa khủng bố.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin hoan nghênh các nỗ lực của Nga trong chống khủng bố và tìm kiếm giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng tại Syria trên cơ sở luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc, cũng như nỗ lực của Nga tại các cơ chế đàm phán Astana và Geneva.

6. Phía Nga bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ phía Việt Nam trong công tác huấn luyện để tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.

7. Hai nhà Lãnh đạo nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác chặt chẽ và phối hợp tại các diễn đàn đa phương, nơi thảo luận các vấn đề an ninh quốc tế, trong đó có vấn đề kiểm soát vũ khí, giải trừ quân bị và không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Hai bên khẳng định tầm quan trọng và sự cần thiết của cơ chế giải trừ quân bị hiện hành của Liên hợp quốc, bao gồm Ủy ban 1 của Đại hội đồng Liên hợp quốc, Hội nghị về giải trừ quân bị và Ủy ban Liên hợp quốc về giải trừ quân bị, đối với việc xây dựng các thỏa thuận đa phương nhằm duy trì an ninh quốc tế và bảo đảm ổn định chiến lược.

8. Hai bên bày tỏ quan ngại về nguy cơ gia tăng vũ khí trong vũ trụ, bắt đầu cuộc chạy đua vũ trang trong vũ trụ và biến khoảng không vũ trụ thành nơi đối đầu vũ trang. Trong điều kiện thiếu một thỏa thuận quốc tế có tính ràng buộc pháp lý nhằm loại bỏ nguy cơ đó, việc áp dụng các biện pháp thực tế cụ thể mang tính chất đa phương để giữ cho vũ trụ không có vũ khí trở nên đặc biệt cấp bách. Vì vậy, Nguyên thủ hai nước đã tuyên bố về việc hai quốc gia tuân thủ chính sách không là bên đầu tiên triển khai vũ khí trong vũ trụ và kêu gọi tất cả các quốc gia có tiềm năng vũ trụ cũng làm như vậy.

9. Nguyên thủ hai nước ủng hộ các nỗ lực và sáng kiến nhằm bảo đảm thực hiện đầy đủ Công ước cấm vũ khí hóa học, nâng cao uy tín của tổ chức cấm vũ khí hóa học và phi chính trị hóa hoạt động của tổ chức này. Hai bên hoan nghênh các nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm giải trừ hiệu quả vũ khí hóa học của Syria.

Hai bên ủng hộ tăng cường nỗ lực quốc tế nhằm thực hiện hiệu quả Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, ứng phó với các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, thiên tai, sử dụng và quản lý nguồn nước bền vững, an ninh lương thực.

10. Hai bên khẳng định sự cần thiết phải xây dựng, dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc, những quy tắc phổ cập về hành xử có trách nhiệm của các quốc gia trong không gian thông tin và sẵn sàng phát triển hợp tác song phương thực tiễn trong lĩnh vực bảo đảm an ninh thông tin quốc tế.

11. Lưu ý Nghị quyết của phiên họp đặc biệt tháng 4/2016 của Đại hội đồng Liên hợp quốc về vấn đề ma túy của thế giới, hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục các bước đi nhất quán nhằm thúc đẩy xây dựng một thế giới không ma túy, phù hợp với các Công ước cơ bản của Liên hợp quốc về chống ma túy được coi là nền tảng của hệ thống kiểm soát quốc tế về ma túy.

12. Việt Nam và Nga nhất trí thúc đẩy các nỗ lực tập thể nhằm xây dựng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương một cấu trúc an ninh bình đẳng và không chia tách, rộng mở, toàn diện và minh bạch dựa trên việc tuân thủ các quy định của luật pháp quốc tế, các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, giải quyết hòa bình các xung đột và tranh chấp, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia, không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực, trong đó có việc tiếp tục đối thoại phù hợp trong khuôn khổ Cấp cao Đông Á và các diễn đàn khu vực khác với vai trò trung tâm của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

13. Hai bên cho rằng các tranh chấp biên giới, lãnh thổ và các tranh chấp khác tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương cần được các bên liên quan giải quyết bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh trong khu vực. Việt Nam và Nga ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông năm 2002 và sớm đạt được Bộ quy tắc về ứng xử của các bên tại Biển Đông.

14. Nguyên thủ hai nước nhấn mạnh sự cần thiết làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác đối thoại giữa ASEAN và Nga trong bối cảnh năm 2017, ASEAN kỷ niệm 50 năm thành lập; khẳng định cùng mong muốn sự hợp tác này mang tính chiến lược phù hợp với các thỏa thuận đạt được tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Nga diễn ra từ ngày 19 đến 20/5/2016 tại Sochi (Xô-chi). Hai bên bày tỏ sẵn sàng phát triển hợp tác ASEAN - Nga trong những lĩnh vực ưu tiên như đấu tranh chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, bảo đảm an ninh thông tin quốc tế, ứng phó với các tình huống khẩn cấp, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy quan hệ kinh tế - thương mại và đầu tư, mở rộng hợp tác năng lượng và nông nghiệp, thúc đẩy trao đổi khoa học - công nghệ, văn hóa và nhân văn.

15. Hai bên ủng hộ liên kết kinh tế quốc tế, tự do hóa thương mại theo hướng công bằng, bền vững, minh bạch và phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới. Hai nhà Lãnh đạo đặc biệt ghi nhận triển vọng tốt đẹp của việc kết nối nỗ lực trong triển khai các luận điểm quan trọng như Đối tác Lớn Á - Âu và Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN - 2025, nhằm mục tiêu củng cố sự gắn kết trong khu vực; nhất trí cho rằng Hiệp định Thương mại tự do giữa một bên là Việt Nam và bên kia là Liên minh Kinh tế Á - Âu cùng các nước thành viên đã có hiệu lực năm 2016 là bước quan trọng trên con đường tiến tới tự do hóa thương mại giữa Liên minh Kinh tế Á- Âu và ASEAN nhằm bảo đảm tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, thúc đẩy các tiến trình liên kết và sáng kiến tại khu vực Á - Âu.

16. Hai bên khẳng định tầm quan trọng của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á- Thái Bình Dương (APEC) là diễn đàn hợp tác kinh tế hàng đầu, động lực tăng trưởng của khu vực, đóng góp vào thịnh vượng chung của châu Á - Thái Bình Dương. Lãnh đạo hai nước bày tỏ mong muốn tiếp tục hợp tác tích cực trong khuôn khổ APEC vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển chất lượng và phồn vinh ở châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới.

Tổng thống Liên bang Nga đánh giá cao hoạt động chủ động, tích cực của Việt Nam trên cương vị Chủ nhà APEC 2017 nhằm tạo động lực mới cho tăng trưởng bền vững, cân bằng, sáng tạo, bao trùm và an toàn và liên kết kinh tế khu vực sâu rộng. Liên bang Nga khẳng định sẵn sàng phối hợp chặt chẽ với Việt Nam để tổ chức thành công Năm APEC 2017.

17. Hai bên thỏa thuận tiếp tục hợp tác chặt chẽ và phối hợp lập trường tại các cơ chế đa phương khác như Diễn đàn Khu vực ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN với các nước Đối tác đối thoại, Diễn đàn Á - Âu, Hội nghị về phối hợp hành động và các biện pháp củng cố lòng tin ở châu Á, Đối thoại Hợp tác châu Á vì mục tiêu củng cố các nguyên tắc đa phương trong giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng như đẩy mạnh hợp tác liên khu vực.

III. Cuộc hội đàm giữa Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Vladimir Putin đã diễn ra trong không khí hữu nghị truyền thống đặc trưng cho quan hệ hai nước và sự hiểu biết lẫn nhau. Hai bên nhất trí cho rằng chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam sẽ tạo xung lực mạnh mẽ cho việc tiếp tục tăng cường quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga.

Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu Liên bang Nga đã dành cho Chủ tịch và Đoàn đại biểu Việt Nam và mời Tổng thống Liên bang Nga thăm chính thức Việt Nam. Tổng thống Liên bang Nga đã vui vẻ nhận lời.