Người thắng, kẻ thua sau vụ tấn công nhà máy dầu Ả rập Xê út

Vụ tấn công nhằm vào nhà máy lọc dầu Abqaiq và mỏ dầu Khurais hôm 14/9 đã khiến Saudi Aramco, hãng dầu mỏ khổng lồ của Ả rập Xê út, bị thiệt hại 5,7 triệu thùng dầu mỗi ngày, tương đương hơn 50% tổng sản lượng của hãng.

Vụ tấn công nhằm vào hai cơ sở dầu mỏ then chốt cũng làm giảm một nửa sản lượng dầu thô của Ả rập Xê út, nước xuất khẩu lớn nhất của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), đồng thời đẩy giá dầu mỏ lên mức cao nhất kể từ sau chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất.

Ả rập Xê út thiệt hại nhiều nhất?

Về lý thuyết, giá dầu thế giới leo thang được cho là sẽ làm đầy túi tiền của các nước thành viên OPEC. Tuy nhiên, hầu hết chuyên gia cho rằng Ả rập Xê út, thành viên đi đầu của OPEC, có thể sẽ không được hưởng lợi từ điều này.

“Nếu giá dầu được duy trì ở mức cao, đặc biệt nếu chúng tiếp tục tăng, điều này nhiều khả năng do hoạt động sản xuất tại Ả rập Xê út liên tục bị gián đoạn. Như vậy, điều này sẽ không mang lại lợi ích cho họ”, chuyên gia kinh tế Julian Jessop nói với hãng tin AFP.

Theo các nguồn thạo tin, các nhà chức trách Ả rập Xê út vẫn đang cân nhắc liệu có nên trì hoãn việc phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu của Aramco hay không.

OPEC và Nga

OPEC, tổ chức gồm 14 nước thành viên chiếm gần 1/3 lượng cung dầu mỏ toàn thế giới, từng tìm cách hạn chế nguồn cung dầu mỏ để nâng giá. Hồi tháng 7, OPEC từng ký một thỏa thuận hợp tác mới với các đồng minh quan trọng, trong đó có Nga, để thống nhất kéo dài việc cắt giảm sản lượng dầu mỏ hàng ngày.

Cuộc tấn công nhằm vào hai cơ sở dầu của Ả rập Xê út vào cuối tuần qua có thể mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất với dự trữ dầu mỏ dư thừa khi nguồn cung dầu mỏ sụt giảm. Tuy nhiên, điều này cũng để lộ những căng thẳng âm ỉ giữa Ả rập Xê út và Iran.

“Các nhà sản xuất dầu mỏ khác của OPEC sẽ được hưởng lợi nhiều hơn và cả những nước không thuộc OPEC cũng vậy, đặc biệt là Nga", chuyên gia Jessop cho biết.

“Tuy nhiên vị trí địa lý cũng rất quan trọng. Bất kỳ nước nào phụ thuộc vào việc vận chuyển dầu hay khí đốt qua eo biển Hormuz cũng có thể bị mất thị trường nếu căng thẳng leo thang. Những nước có dự trữ dư thừa sẽ được hưởng lợi nhiều nhất, thậm chí những nước sản xuất dầu khác cũng có thể bán dầu với giá cao hơn”, chuyên gia Jessop nhận định.

Mỹ thắng lớn nhất?

Với vai trò là nước sản xuất dầu đá phiến lớn nhất thế giới, Mỹ có thể được hưởng nhiều lợi ích từ bối cảnh hiện nay tại Ả rập Xê út.

“Tình hình này đồng nghĩa với việc ngành công nghiệp đá phiến của Mỹ sẽ được hưởng lợi trực tiếp. Sẽ rất thú vị khi chứng kiến Mỹ đẩy thêm các thùng dầu từ Mỹ vào thị trường nhanh như thế nào. Chúng ta sẽ thấy sự gia tăng về sản lượng xuất khẩu dầu thô của Mỹ trong những tháng tới”, các nhà phân tích tại Trung tâm nghiên cứu thị trường dầu khí JBC Energy nhận định.

Để làm giảm tác động tới thị trường, Tổng thống Donald Trump ngày 15/9 đã quyết định mở kho dự trữ dầu chiến lược của Mỹ. Nhà lãnh đạo Mỹ giải thích rằng ông hành động như vậy bởi các vụ tấn công nhằm vào các nhà máy lọc dầu Ả rập Xê út có thể ảnh hưởng tới giá cả và hoạt động đầu tư vào thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Quan hệ Mỹ - Iran

Ngay sau khi xảy ra vụ tấn công, các quan chức Mỹ đã đổ lỗi cho Iran đứng sau vụ việc này. Iran cũng là nước đang phải hứng chịu các đòn trừng phạt của Mỹ.

Tổng thống Trump nói rằng Iran có thể là thủ phạm gây ra vụ tấn công. Ông chủ Nhà Trắng cũng cảnh báo Mỹ đã sẵn sàng “khóa mục tiêu và lên nòng” để đáp trả.

Mối quan hệ giữa Mỹ và Iran vẫn luôn trong trạng thái căng thẳng kể từ khi Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân đa phương nhằm giải quyết chương trình hạt nhân của Iran để đổi lấy việc Mỹ nới lỏng trừng phạt.

Căng thẳng Mỹ - Iran tiếp tục leo thang trong những tháng gần đây sau hàng loạt vụ tấn công và bắt giữ nhằm vào các tàu chở dầu cũng như các vụ bắn rơi máy bay không người lái tại eo biển Hormuz chiến lược, nơi trung chuyển 1/3 sản lượng dầu của thế giới.

Giới phân tích lo ngại rằng, việc Mỹ nhanh chóng đổ trách nhiệm cho Iran trong vụ tấn công nhằm vào hai cơ sở dầu mỏ của Ả rập Xê út có thể là tín hiệu cho thấy Washington sẽ sử dụng biện pháp mạnh với Tehran, thậm chí không loại trừ phương án quân sự.

Nền kinh tế toàn cầu

Theo các nhà phân tích, nền kinh tế toàn cầu, vốn đang bị sụt giảm mạnh do cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, có thể tiếp tục bị ảnh hưởng khi giá dầu tăng cao.

Dầu mỏ được xem là thước đo của tăng trưởng kinh tế vì nó góp phần bôi trơn nền kinh tế toàn cầu, đồng thời đóng vai trò quan trọng đối với hầu hết hoạt động kinh tế.

Giá dầu tăng khiến giá tiêu dùng tăng và lạm phát cũng có nguy cơ tăng theo.

“Cuộc tấn công nhằm vào cơ sở dầu mỏ của Ả rập Xê út ít có khả năng trở thành thảm họa của nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, căng thẳng gia tăng tại Trung Đông là cơn gió ngược đối với nền kinh tế toàn cầu vốn đang trong giai đoạn bất ổn, và một cuộc xung đột toàn diện có thể khiến suy thoái toàn cầu trầm trọng hơn”, chuyên gia Jennifer McKeown tại hãng Capital Economics nhận định.

Đòn giáng với Trung Quốc

Trong bối cảnh phải đối mặt với cuộc chiến thương mại, Trung Quốc được cho là sẽ chịu thiệt hại sau vụ tấn công tại Ả rập Xê út do nền kinh tế nước này luôn khát năng lượng và phải phụ thuộc vào dầu mỏ.

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng chậm chạp, đồng thời phải đối phó với lạm phát tăng cao và ngành sản xuất hoạt động kém hiệu quả.

Tuy nhiên, nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc đang giảm dần khi nền kinh tế bị yếu đi. Do vậy, tác động của vụ tấn công tại Ả rập Xê út tới Trung Quốc có thể sẽ không quá nghiêm trọng.

Thành Đạt

Tổng hợp