"Ngoại giao bẫy nợ" của Trung Quốc tại châu Á - Thái Bình Dương

Cảng nước sâu Hambantota của Sri Lanka, công trình nước này cho Trung Quốc thuê 99 năm nhằm đổi lại hơn 1 tỷ USD trả nợ cho Trung Quốc (Ảnh minh họa: AFP)

Sputnik ngày 16/5 đưa tin, nhóm nghiên cứu tại Đại học Harvard Kennedy (Mỹ) đã gửi lên Bộ Ngoại giao Mỹ một bản báo cáo trong đó mô tả về khái niệm “ngoại giao sổ nợ” mà Trung Quốc đang áp dụng đối với ít nhất 16 quốc gia trong khu vực châu Á- Thái Bình Dương.

Báo cáo cho biết đây dường như là chiến lược của Trung Quốc khi cho các quốc gia này vay nhưng khoản tiền lớn và vượt ngoài sức chi trả của họ, sau đó dùng chính những món nợ này để giành thế chủ động trong tình hình chính trị và quân sự khu vực.

Các nhà quan sát đã lấy ví dụ 2 quốc gia Pakistan và Sri Lanka. Hồi cuối tháng 7 năm ngoái, chính phủ Sri Lanka đã ký thỏa thuận trị giá 1,12 tỷ USD cho phép một tập đoàn nhà nước Trung Quốc khai thác cảng nước sâu Hambantota trong vòng 99 năm. Số tiền này sẽ được dùng để trang trải khoản nợ 6 tỷ USD Sri Lanka vay Bắc Kinh trước đó. Các học giả lo ngại Sri Lanka có thể rơi vào “bẫy nợ” của Trung Quốc và cảng chiến lược nhìn ra Ấn Độ Dương có thể sẽ trở thành căn cứ hải quân của Bắc Kinh trong tương lai gần.

Ngoài ra, bản báo cáo còn nhắc tới một số nước như Papua New Guinea, Thái Lan, Campuchia, Lào và Philippines, cho rằng Trung Quốc dường như đang áp dụng chính sách tương tự lên các quốc gia này, nhằm tìm kiếm tiếng nói lớn hơn trong nền chính trị nội bộ, cũng như mong muốn có thể tác động tới “quyền phủ quyết” của các quốc gia này khi họ bàn bạc về vấn đề quan trọng trong các hiệp hội, liên minh khu vực.

Bản báo cáo đề xuất rằng Mỹ nên thực hiện các khoản đầu tư và quản lý nợ tốt hơn ở châu Á, cũng như thúc đẩy nhằm củng cố vai trò của Ấn Độ làm đối trọng với Trung Quốc trong khu vực.

Năm ngoái, Ấn Độ đã công khai chỉ trích sáng kiến “Vành đai, con đường” của Trung Quốc, cho rằng Bắc Kinh đang muốn mở rộng dự án bằng mọi giá và không để tâm tới các quốc gia tham gia dự án phải gánh chịu những khoản nợ khổng lồ, không có khả năng chi trả. Trung Quốc đã phản bác quan điểm này.

Trong khoảng 10 năm tính tới năm 2016, Trung Quốc đã cho các quốc gia khu vực Thái Bình Dương vay 2,2 tỷ USD. Dù các khoản tiền này được chuyển tới dưới danh nghĩa quà tặng, song tổ chức Lowy Institute (Australia) cho biết đây là những khoản vay ưu đãi hoặc vay với lãi suất thấp. Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc sẽ buộc các quốc gia nhận tiền vay xây các công trình cơ sở hạ tầng và chọn thuê các nhà thầu của Bắc Kinh.