Libya: Nga chiếm ưu thế tuyệt đối trước phương Tây

Lực lượng thân Nga liên tục mở rộng vùng kiểm soát

Reuters ngày 2/6 đưa tin, lực lượng địa phương trung thành với Quân đội Quốc gia Libya (LNA) của tướng Khalifa Haftar đã di chuyển đến các thị trấn ốc đảo chiến lược ở vùng sa mạc Jufra trung tâm Libya.

Theo hãng tin của Anh, LNA được cho là đang đẩy mạnh sự hiện diện ở miền trung và miền nam Libya, nơi vốn thuộc quyền kiểm soát của các lực lượng liên kết với chính phủ Libya ở Tripoli được Liên Hợp Quốc hậu thuẫn.

LNA chiến thắng và mở rộng vùng kiểm soát khiến cho toan tính của các nước phương Tây – đi đầu là Pháp – muốn kết hợp lực lượng kiểm soát miền đông với lực lượng kiểm soát miền tây Libya thành một lực lượng thống nhất, nhằm chuẩn bị cho sự ra đời một chính quyền mới tại Libya thời hậu Gaddafi, ngày càng tuột khỏi tầm tay của họ.

Lực lượng Quân đội Quốc gia Libya - thân Nga - tấn công miền nam Libya, mở rộng vùng kiểm soát, tạo ưu thế tuyệt đối trước đối thủ

Như đã biết, Quân đội Quốc gia Libya (LNA) của tướng Khalifa Haftar là lực lượng thân Nga, được Hạ viện Libya – một định chế chính trị căn bản hợp pháp, hợp hiến tại Libya – hậu thuẫn. LNA đang kiểm soát miền đông Libya và hiện là lực lượng có tiềm lực mạnh nhất tại Libya.

LNA đang kiểm soát các giếng dầu, đang điều tiết việc sản xuất và xuất khẩu dầu – huyết mạch kinh tế của Libya. Tổng tư lệnh Khalifa Haftar đang nổi lên là nhân vật chính trên chính trường Libya hiện đang rất hỗn loạn và mất kiểm soát.

Vai trò và vị thế của tướng Haftar đã trở thành rào cản rất lớn trong việc thỏa thuận về quyền lực giữa chính phủ Libya tại Tripoli đang kiểm soát miền Tây Libya và Hạ viện Libya tại Tobruck đang kiểm soát miền đông Libya.

Khi phương Tây chuẩn bị cho một bàn cờ mới tại Libya bằng việc thống nhất các lực lượng đang kiểm soát hai miền đông – tây Libya, bắt buộc phải tính tới vị thế của tướng Haftar trong một chính quyền Libya thống nhất thời hậu Gaddafi.

Thực tế đó cho thấy vai trò và vị thế của nhà lãnh đạo quân sự Libya đang được xem là chìa khóa quyết định cho ván cờ chính trị tại Libya và điều đó có thể chuyển lợi thế cho LNA.

Và càng mạnh về lực, vững về thế thì tổng tư lệnh Khalifa Haftar càng khiến cho vị thế của mình trong bất kỳ bàn cờ chính trị mới nào tại Libya thời hậu Gaddafi càng được nâng cao và LNA sẽ đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chính trị mới tại quốc gia Bắc Phi này.

Do đó, việc gia tăng sự hiện diện và tiến tới kiểm soát miền nam và miền trung đất nước Libya là một trong những nước đi cực kỳ quan trọng của LNA trong việc tạo ra ưu thế trước đối thủ, trước khi bàn cờ chính trị mới tại Libya thành hình.

Ưu thế đó của LNA được cộng hưởng thêm bởi tiếng vang sau nhóm chiến binh Hồi giáo Ansar al-Sharia – lực lượng bị cho là đã tấn công vào Tổng lãnh sự Mỹ tại Benghazi và giết chết Đại sứ Mỹ Stevens vào năm 2012 - phải tự giải tán vào cuối tháng 5 vừa qua, mà nguyên nhân là do thủ lĩnh bị LNA tiêu diệt, lực lượng còn lại bị dồn vào thế cùng đường.

Nga đang được thế tốt nhất dù chưa xuất hiện chính thức trong ván cờ Libya

Trước tình trạng hỗn loạn của đất nước Libya thời hậu Gaddafi, Mỹ được cho là đã giảm độ ưu tiến cho việc sắp đặt lại ván cờ này, các đồng minh bên bờ đông Đại Tây Dương thì không thể dứt ra được vì lời nguyền Gaddafi ứng nghiệm với cuộc khủng hoảng dân di cư.

EU đã chọn tiếp cận với chính phủ Libya tại Tripoli (GNA) được LHQ hậu thuẫn, nhằm tìm cách hóa giải lời nguyền của “nhà độc tài”, song lực lượng mà Brussels kết nối lại không được Tòa án tối cao Libya công nhận, khiến cho EU chẳng khác nào “nắm kẻ trọc đầu”.

Lực lượng chính phủ đoàn kết GNA - thân phương Tây - đang mất ưu thế trong cả cuộc chiến chống khủng bố lẫn trong cuộc đối đầu với LNA

Còn GNA trong thế nguy kịch đã tìm cách kết nối với Nga, nuôi kỳ vọng Moscow sẽ làm trung gian hòa giải cho hai miền đông - tây Libya, từ đó có thể tiến tới hòa hợp dân tộc, qua đó hợp pháp hóa vai trò và vị thế cho cả hai thế lực trong bàn cờ chính trị tương lai của Libya.

Điều đó khiến cho Moscow chưa chính thức xuất hiện tại Libya nhưng chẳng khác nào đã thế cờ đã đặt Moscow vào vai trò đạo diễn thực sự cho ván cờ Libya thời hậu Gaddafi – điều mà Mỹ và đồng minh không thể có được sau 6 năm họ tham gia lật đổ “chế độ độc tài”.

Không những vậy, khi các cuộc tấn công khủng bố liên tiếp xảy ra tại Ai Cập, quân đội nước này đã tiến hành các cuộc không kích vào Jufra và thành phố Derna phía đông Libya, nhằm truy tìm và tiêu diệt những phần tử bị nghi đã tiến hành các cuộc khủng bố tại quê hương của các Faraon.

Theo giới phân tích, hành động của Cairo được xem là một sự hỗ trợ cho LNA bởi sự quyết liệt và tính hiệu quả của lực lượng này trong cuộc chiến chống khủng bố tại Libya, mà kết quả rõ nhất là Ansar al-Sharia phải giải thể trong tháng 5 vừa qua.

Trong khi Jufra chỉ cách Benghazi hơn 500 km về phía tây nam thì Jufra cũng cách Tripoli cùng một khoảng cách như thế về phía đông nam. Do vậy, sự ủng hộ của ai Cập đối với LNA và tướng Khalifa Haftar chiếm giữ Jufra sẽ tạo ra ưu thế tuyệt đối cho lực lượng này.

Khi LNA mở rộng vùng kiểm soát đẩy GNA vào thế co cụm, thì có lẽ đó là lúc Moscow chính thức xuất hiện tại Libya với vai trò đạo diễn trong sứ mệnh tạo dựng một bàn cờ chính trị mới cho Libya thời hậu Gaddafi – điều mà phương Tây đã rất cố gắng nhưng không thể làm được.