Gương mặt nữ sáng giá của gia đình Duterte

Tổng thống Duterte và con gái Sara - hiện là Thị trưởng thành phố Davao ở miền nam Philippines (Ảnh: Southeast Asia Globe)

Khi còn 9 tháng nữa là tới cuộc bầu cử giữa kỳ, vốn có thể xác định thành công hay thất bại của nhiệm kỳ Tổng thống Duterte, con gái ông - Thị trưởng thành phố Davao Sara Duterte - đang nổi lên nhanh chóng với tư cách là trung gian quyền lực nhằm thúc đẩy sự ủng hộ đối với chương trình chính trị đầy tham vọng của cha mình. Nhưng một số chuyên gia và những người trong cuộc cũng nói rằng bà hành động là vì tham vọng thành công của chính mình.

Bản thân vị Tổng thống 73 tuổi tỏ ra mệt mỏi trong nỗ lực giải quyết vấn nạn ma túy và tham nhũng. Trong một bữa tiệc tuần trước, ông Duterte nói ông mệt mỏi, kiệt sức và đang nghĩ tới việc từ chức. “Tôi muốn nói với các bạn rằng tôi sẵn sàng từ chức và nghỉ hưu”, ông Duterte nói.

Sự mệt mỏi của ông Duterte khác hẳn với cô con gái của ông, Sara Duterte, người đã bắt đầu có các bước đi nhằm xây dựng các liên minh và mở rộng đảng nhỏ của bà vùng Davao thành một đảng chính trị mới, trong bối cảnh đảng PDP-Laban của ông Duterte xuất hiện các chia rẽ.

Bà Sara đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các phe phái chính trị với nhau nhằm hạ bệ Pantaleon Alvarez khỏi vị trí chủ tịch hạ viện hôm 23/7 và người thay thế ông là cựu Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo, 71 tuổi, người cam kết ủng hộ Duterte và chương trình nghị sự của ông.

Động thái trên được sự trợ giúp từ một mối quan hệ giữa Sara và bà Imee Marcos, 62 tuổi, một thống đốc tỉnh và là nhân vật quan trọng trong gia đình quyền lực Ferdinand Marcos, người lãnh đạo Philippines trong 2 thập niên trước khi bị lật đổ trong cuộc nổi dậy năm 1986.

Hai người họ đã chụp ảnh cùng nhau hồi tuần trước, cùng giơ biểu tượng nắm đấm và chữ V của ông Duterte và Marcos.

Sự thăng tiến của ông Duterte có lợi cho gia đình Marcos. Bà Imee Marcos thường xuyên tham gia các sự kiện chính thức của ông Duterte. Vào năm 2016, ông Duterte đã chấp thuận một mong muốn từ lâu của Imee về việc chôn cất cha mình với các nghi thức quân đội tại nghĩa trang dành cho những anh hùng tại thủ đô Manila.

Hồi tuần trước, ông Duterte còn nói rằng nếu ông từ chức thì anh trai bà Imee là Ferdinand Marcos Jnr, một cựu nghị sĩ, có thể là người thay thế ông.

Bà Sara Duterte (trái) và Tỉnh trưởng tỉnh Ilocos Norte, bà Imee Marcos (Ảnh: Reuters)

Marcos Jnr đã thu sít sao Leni Robredo, một đối thủ của ông Duterte, trong cuộc tranh cử vào ghế phó tổng thống năm 2016, nhưng ông đã kiện kết quả này lên Tòa án tối cao.

Richard Heydarian, một học giả nổi tiếng của Philippines chuyên về chính trị, cho rằng gia đình Marcos vẫn muốn duy trì vị thế chính trị, và trong một môi trường chính trị nơi sự trung thành dễ dàng thay đổi, Sara Duterte giờ đây được xem là một nhân vật mà gia đình Marcos muốn ủng hộ.

“Mọi người xung quanh ông Duterte đang tìm kiếm một trung tâm trung tâm chú ý mới. Họ nhìn thấy các dấu hiệu cho thấy tổng thống đang kiệt sức và nhận thấy có một hình thức tiếp quản có thể bảo vệ các lợi ích của họ”, ông Heydarian nói. “Ông ấy không có một mạng lưới các chính trị gia rộng khắp. Ông ấy chỉ cố gắng nắm quyền chừng nào còn có thể”.

Tổng thống Duterte thừa nhận điều đó, và hồi tuần trước ông nói ông không thể từ chức do quy định kế nhiệm của hiến pháp cho phép chuyển giao quyền lực cho lãnh đạo đối lập kiêm Phó Tổng thống Robredo, người được bầu một cách riêng rẽ. Ông Duterte nói Phó Tổng thống Robredo không được bầu cho vị trí tổng thống.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa ông Duterte và con gái Sara thường không dễ chịu, và Sara từng nói cô miễn cưỡng trở thành người kế nhiệm cha mình vào vị trí thị trưởng thành phố Davao.

Giống cha mình, Sara là người nghiêm khắc, được tôn trọng; và nổi tiếng và thẳng thắn, khó đoán, không ngại tranh luận công khai với cha mình.

Tuy nhiên, không mấy người nghi ngờ về sự trung thành của Sara với cha mình. Dù phủ nhận không “màng” tới ghế tổng thống nhưng cô và các đồng minh của ông Duterte, trong đó có phát ngôn viên, trợ lý đặc biệt và cựu cảnh sát trưởng, được đề cử chạy đua vào thượng viện năm 2019, cũng như bà Imee Marcos.

Điều đó có thể là một sự thay đổi đối với Tổng thống Duterte, người đã gây dựng sự ủng hộ mạnh mẽ tại hạ viện nhưng cần kiểm soát thượng viện để hiện thực hóa những cam kết của ông.

Trong số các kế hoạch, ông Duterte muốn sửa đổi hiến pháp và đưa ra chính sách trọng tâm kinh tế, một kế hoạch cơ sở hạ tầng trị giá 180 tỷ USD nhằm hiện đại hóa đất nước, thúc đẩy chi tiêu, tạo việc làm và thu hút đầu tư.

“Lúc này là cơ hội để tăng cường hơn nữa quyền lực bằng việc kiểm soát cả hai viện của quốc hội và các đơn vị chính phủ địa phương để tất cả chúng ta có thể tiến về phía trước”, một thành viên giấu tên trong liên minh 9 đảng do Sara Duterte thành lập cho biết.

“Mục tiêu là có được thượng viện với những người có thể trợ giúp… Chúng tôi không muốn những người chỉ muốn cản trở kế hoạch của ông ấy”, nhân vật trên nói thêm.

Nghị sĩ đối lập Antonio Tinio cho hay ông Duterte là một chính trị gia địa phương đắc cử tổng thống và cần các đồng minh cấp quốc gia. “Vì vậy, ông ấy cần liên minh với gia đình Marcos và cựu Tổng thống Gloria Arroyo”.

Nghị sĩ Tinio hoài nghi về việc ông Duterte nói đến chuyện nghỉ hưu và ông cũng nằm trong số nhiều nhân vật đối lập nghi ngờ rằng ông sẽ cố gắng nắm quyền sau khi hết một nhiệm kỳ duy nhất kéo 6 năm - một ý tưởng mà ông Duterte nói là ngớ ngẩn.

Theo ông Tinio, kế hoạch B là con gái ông sẽ kế nhiệm cha. “Nếu các nỗ lực nhằm kéo dài nhiệm kỳ của Tổng thống Duterte thất bại, rất có khả năng công thức Davao về khả năng kế nhiệm của gia đình Duterte có thể hình thành”, ông Tinio nói.