Điều ít biết về người "mở đường" giúp ông Putin trở thành tổng thống

Cấp phó xuất sắc

Ông Valentin Yumashev, một cựu nhà báo sau trở thành quan chức Điện Kremlin, được cho là đóng vai trò quan trọng giúp ông Putin trở thành người lãnh đạo nước Nga. Ông Yumashev hiếm khi trả lời phỏng vấn truyền thông, song mới đây ông đã đồng ý chia sẻ câu chuyện về ông Putin với phóng viên BBC.

Ông Yumashev vốn là một trong những trợ lý thân tín nhất của cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin. Ông kết hôn với bà Tatyana, con gái cựu Tổng thống Yeltsin. Năm 1997, với vai trò chánh văn phòng của ông Yeltsin, ông đã cất nhắc ông Putin vào một vị trí công việc trong Điện Kremlin.

“Cựu chánh văn phòng của ông Yeltsin, Anatoly Chubais, đã nói với tôi rằng ông ấy biết một người có thể đảm nhiệm tốt vai trò cấp phó cho tôi. Ông ấy giới thiệu ông Vladimir Putin với tôi và chúng tôi bắt đầu làm việc với nhau. Ngay lập tức tôi nhận ra năng lực của ông Putin. Ông ấy là một người rất giỏi trong việc đưa ra các ý tưởng, phân tích và lập luận”, ông Yumashev kể lại.

Rất nhanh chóng, ông Putin được cân nhắc trở thành người kế nhiệm ông Yeltsin. “Ông Yeltsin đã cân nhắc một số ứng viên như Boris Nemtsov, Sergei Stepashin và Nikolai Aksenenko. Tôi và ông ấy đã bàn bạc rất nhiều về việc tìm người kế nhiệm. Có lúc tôi đã đề cập đến ông Putin. Khi đó, ông Yeltsin hỏi tôi nghĩ gì về ông Putin. Tôi đáp lại, tôi nghĩ ông ấy là một ứng viên xuất sắc và ông nên cân nhắc”.

Bình luận thêm về năng lực của ông Putin, ông Yumashev nói: “Ông Putin cho thấy ông ấy là một người dân chủ, tự do và muốn tiếp tục cải cách thị trường”.

Chuyển giao quyền lực 

Vào tháng 8/1999, ông Boris Yeltsin đã bổ nhiệm ông Vladimir Putin làm thủ tướng - một bước đi được cho là nhằm chuẩn bị đưa ông trở thành chủ nhân tiếp theo của Điện Kremlin. Khi đó, ông Yeltsin vẫn còn thêm 1 năm nữa mới hết nhiệm kỳ, song ông bất ngờ quyết định rời nhiệm sở sớm vào tháng 12/1999.

“Chỉ 3 ngày trước năm mới, ông Yeltsin triệu tập ông Putin tới nhà riêng. Ông ấy cũng triệu tập cả tôi và chánh văn phòng mới của ông ấy, Alexander Voloshin. Ông ấy nói với ông Putin rằng ông ấy sẽ không tại nhiệm đến tháng 7 năm sau, mà sẽ từ chức vào ngày 31/12. Chỉ một nhóm nhỏ biết điều đó là tôi, ông Voloshin, ông Putin và bà Tatyana. Ông Yeltsin thậm chí còn không nói với phu nhân của mình”.

Ông Yumashev cũng chính là người được tin tưởng giao trọng trách viết bài phát biểu từ chức cho Tổng thống Yeltsin. “Đó là một bài phát biểu không dễ viết. Từng câu từng chữ trong đó sẽ theo cùng lịch sử. Thông điệp của nó rất quan trọng”, ông Yumashev tâm sự. Vị cựu quan chức Điện Kremlin này cho biết thêm: “Người Nga đã trải qua thời kỳ căng thẳng những năm 1990. Ông Yeltsin phải đề cập đến điều này.

Vào đúng ngày cuối cùng của năm 1999, Tổng thống Boris Yeltsin đã ghi âm bài phát biểu của mình tại Điện Kremlin để thông báo quyết định từ chức. “Tất cả những người có mặt khi đó đều rất bàng hoàng, trừ tôi, người đã viết bài phát biểu. Mọi người rơi nước mắt. Đó là một khoảnh khắc xúc động”, ông Yumashev nói. “Nhưng điều quan trọng là thông tin không bị rò rỉ ra ngoài. Vẫn còn vài giờ trước khi thông báo từ chức của tổng thống được phát đi. Vì vậy, chúng tôi không ai được rời khỏi căn phòng. Tôi được giao nhiệm đem đoạn ghi âm đó tới đài truyền hình. Bài phát biểu sau đó được phát sóng vào khoảng giữa ngày”, ông Yumashev nhớ lại.

Sau tuyên bố từ chức của ông Yeltsin, ông Vladimir Putin trở thành quyền tổng thống Nga. Ba tháng sau đó, ông Putin chính thức đắc cử. Hai mươi năm kể từ khi bước vào Điện Kremlin, ông Putin đã đảm nhận cả cương vị tổng thống và thủ tướng. “Rõ ràng người Nga vẫn tin tưởng ông Putin”, ông Yumashev nói.

Minh Phương
Theo BBC