Bệnh nhân Covid-19, doanh nghiệp Mỹ đồng loạt kiện Trung Quốc

Trước khi dịch Covid-19 bùng phát, Saundra Andringa-Meuer, bà mẹ 61 tuổi của 6 đứa con, chưa bao giờ hút thuốc hay uống rượu. Andringa-Meuer bị mắc Covid-19 khi di chuyển từ nhà của cô ở bang Wisconsin tới bang Connecticut để giúp con trai nhập học đại học.

Andringa-Meuer nhập viện hồi tháng 3, trước khi bị hôn mê và phải sử dụng máy thở trong 14 ngày. Các bác sĩ nói với gia đình Andringa-Meuer rằng cô khó có thể qua khỏi. Khi qua cơn nguy kịch, Andringa-Meuer mới biết rằng cô là bệnh nhân Covid-19 nặng nhất từng được chữa khỏi tại bệnh viện.

Hiện Andringa-Meuer đang cùng với hàng chục bệnh nhân Covid-19 khác và một số doanh nghiệp Mỹ khởi kiện Trung Quốc vì sự bùng phát của Covid-19, dịch bệnh khiến hơn 80.000 người thiệt mạng tại Mỹ.

“Tôi nhận thấy rằng họ đã che giấu dịch với thế giới và với cả người Mỹ. Chúng tôi lẽ ra không có nhiều người chết như thế. Chúng tôi lẽ ra không phải đóng cửa nền kinh tế. Dịch bệnh đã tàn phá toàn bộ cuộc sống của người Mỹ. Tôi tin rằng chúng ta cần chấn chỉnh những sai lầm này”, Andringa-Meuer nói.

Theo AP, tính đến nay, ít nhất 9 vụ kiện đã được khởi xướng tại Mỹ để chống lại Trung Quốc với cáo buộc Bắc Kinh không hành động đủ để kiểm soát dịch trong giai đoạn mới bùng phát, tìm cách che đậy tình hình dịch bệnh tại tâm dịch Vũ Hán, đồng thời giấu nhẹm hành động cũng như những gì Trung Quốc biết về dịch.

8 vụ kiện tập thể đại diện cho hàng nghìn người dân và doanh nghiệp tại Mỹ đã được tiến hành, trong đó có một vụ kiện do Tổng chưởng lý bang Missouri Eric Schmitt đệ đơn. Theo Reuters, đơn kiện cáo buộc chính quyền Trung Quốc phủ nhận nguy cơ lây nhiễm từ người sang người, tác động những “người tố giác” và không kiểm soát dịch bệnh khiến virus corona chủng mới lây lan ra toàn thế giới. Đơn kiện ước tính Missouri có thể mất hàng chục tỷ USD do cách ứng phó với virus của Trung Quốc.

Ngoài bang Missouri, Tổng chưởng lý bang Mississippi Lynn Fitch cũng thông báo kế hoạch khởi kiện Trung Quốc vì Covid-19, sau khi có “quá nhiều người Mississippi phải hứng chịu hậu quả do sự che đậy” của Bắc Kinh.

Bà Fitch cũng kêu gọi các nghị sĩ bang Mississippi ủng hộ dự luật do Thượng nghị sĩ Tom Cotton tại bang Arkansas và Dan Crenshaw tại bang Texas đề xuất, cho phép người Mỹ kiện Trung Quốc để bù đắp những thiệt hại do dịch Covid-19 gây ra.

Khó khăn khi khởi kiện

Các vụ kiện hiện đối mặt với nhiều rào cản theo Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài, trong đó cho phép các chính phủ nước ngoài không bị khởi kiện tại Mỹ trừ những trường hợp ngoại lệ. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc chứng minh các điều kiện ngoại lệ không phải là vấn đề đơn giản.

“Chúng tôi nghĩ rằng để có thể tận dụng được những ngoại lệ này sẽ là một cuộc chiến cam go”, Robert Boone, công tố viên tại Los Angeles chuyên về các vụ kiện tập thể, cho biết.

Những người khởi kiện có thể xem xét ngoại lệ rằng Trung Quốc có liên quan tới hoạt động thương mại ảnh hưởng trực tiếp tới Mỹ. Một ngoại lệ khác có thể tính đến là hành vi sai trái của Trung Quốc tại Mỹ trong những hoàn cảnh nhất định. Ngoại lệ thứ 3 là một thực thể nước ngoài có thể từ bỏ quyền miễn trừ của họ, thông qua một thỏa thuận.

Các luật sư đệ đơn kiện Trung Quốc nói rằng họ có thể chứng minh những ngoại lệ này và nếu giành chiến thắng, họ có thể thực hiện một số phương án để yêu cầu Trung Quốc bù đắp thiệt hại, như tịch thu tài khoản ngân hàng của Trung Quốc hoặc các tài sản khác của Trung Quốc tại Mỹ, nếu Bắc Kinh từ chối đền bù thiệt hại.

“Họ sẽ phải trả tiền. Chúng ta có thể nói với họ rằng: “Chúng tôi sẽ không làm ăn với các bạn nữa”. Khi bạn tấn công vào GDP, họ sẽ bị tổn thương”, Jeremy Alters, luật sư đại diện cho Andringa-Meuer và nhiều người khác trong vụ kiện Trung Quốc, cho biết.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng đã lên tiếng bênh vực cách nước này đối phó đại dịch Covid-19. Ông Cảnh gọi đơn kiện của tổng chướng lý bang Missouri là “lố bịch và không dựa trên cơ sở thực tế cũng như pháp lý”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định kể từ khi dịch bùng phát, nước này đã hành động “cởi mở, minh bạch và có trách nhiệm”, đồng thời yêu cầu chính phủ Mỹ nên “loại bỏ những vụ kiện tụng phiền phức như vậy”.

Theo ông Cảnh, tương tự các nước khác, Trung Quốc cũng là “nạn nhân, chứ không phải thủ phạm hay đồng lõa với Covid-19”. Người phát ngôn Trung Quốc thậm chí đề cập tới cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra tại Mỹ hồi năm 2008, dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và đặt câu hỏi rằng: “Liệu có ai yêu cầu Mỹ gánh chịu hậu quả không?”

Nghị sĩ Mỹ vào cuộc

Các nghị sĩ tại Quốc hội và một số cơ quan lập pháp bang của Mỹ cũng đang nỗ lực tìm cách để việc khởi kiện Trung Quốc trở nên dễ dàng hơn, trong đó có dự luật “đem lại công bằng cho nước Mỹ” do các nghị sĩ Marsha Blackburn, Martha McSally, Lance Gooden tại các bang Tennessee, Arizona và Texas đề xuất.

“Chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về nỗi đau do họ gây ra trên toàn nước Mỹ”, nghị sĩ McSally cho biết trong thông báo.

“Hàng nghìn tỷ USD thiệt hại kinh tế, hơn 22 triệu người Mỹ mất việc, hơn 150.000 người chết trên toàn thế giới và tiếp tục tăng lên. Các chủ doanh nghiệp và những gia đình bị mất người thân xứng đáng được hưởng sự công bằng. Với luật này, người Mỹ có cơ hội kiện Trung Quốc ra tòa án Mỹ và yêu cầu chịu trách nhiệm vì những hành động của họ”, nghị sĩ Blackburn tuyên bố.

Tại New Jersey, 3 nhà lập pháp đảng Cộng hòa đã trình dự thảo nghị quyết hối thúc Tổng thống Donald Trump và Quốc hội Mỹ thông qua dự luật cho phép công dân Mỹ kiện Trung Quốc vì “xử lý yếu kém” đại dịch Covid-19.

Theo Fox, ngày 20/4, Ron Wright và Chris Smith, hai nghị sĩ đảng Cộng hòa tại bang Texas và New Jersey, cho biết đã đề xuất dự luật nhằm cho phép các công dân và chính quyền địa phương tại Mỹ kiện chính quyền Trung Quốc vì có liên quan tới sự lây lan của Covid-19.

Dự luật trên  yêu cầu chính quyền Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về những trường hợp tử vong, nỗi đau đớn và sự tổn thương, cũng như thiệt hại về kinh tế, bắt nguồn từ cáo buộc Bắc Kinh không cung cấp đầy đủ thông tin với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khiến dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ tại Mỹ cũng như toàn thế giới.

Ngoài các bang, tập đoàn Luật Berman có trụ sở tại Miami (Mỹ) ngày 20/4 thông báo đã đệ đơn kiện, nhằm “tìm kiếm hàng tỷ USD tiền bồi thường cho những người chịu thương tật cá nhân, tử vong không đáng có, thiệt hại tài sản và các thiệt hại khác do Trung Quốc không kiểm soát Covid-19 dù họ có khả năng ngăn chặn dịch bệnh ngay từ giai đoạn đầu”. Tính đến cuối tháng 3, hơn 5.000 người Mỹ đã ký vào đơn kiện.

Hiện chưa rõ các dự luật này có được thông qua hay không, trong khi Mỹ vẫn là ổ dịch lớn nhất thế giới với hơn 80.000 ca tử vong và hơn 1,3 triệu ca nhiễm. Theo các chuyên gia pháp lý, nếu các dự luật này được thông qua, chúng có thể mở ra “cánh cửa” cho hàng trăm vụ kiện nhằm vào Trung Quốc.

Thành Đạt

Tổng hợp