Pin lithium - những quả bom di động trên xe điện

Pin lithium có mặt trên thiết bị điện tử từ lâu, nhưng xu hướng xe điện khiến loại pin này trở thành mối nguy tiềm tàng về cháy nổ.

Pin lithium hiện có mặt trong mọi nhà, mọi ngóc ngách, cung cấp năng lượng cho điện thoại, máy tính và gần nhất là phục vụ xu hướng xe điện, gồm xe đạp và ôtô điện. Ngày nay, đa số người dùng đều sở hữu ít nhất một thiết bị có chứa pin lithium.

Hiện trường sau vụ hỏa hoạn gây chết người tại một cửa hàng xe đạp điện ở New York đầu năm nay. Ảnh: AP

Pin lithium rất an toàn nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, trong những trường hợp như bị hỏng, tuổi thọ quá lâu hoặc sử dụng sai, nguồn năng lượng khổng lồ bên trong sẽ được giải phóng một cách mất kiểm soát, khiến bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của một vụ cháy nổ do loại pin này gây ra.

"Mỗi ngày, chúng tôi ghi nhận một vụ cháy nổ do pin lithium gây ra, tăng hơn 60% so với năm ngoái - một mối nguy hiểm thực sự đang nổi lên", Dom Ellis, đội phó đội cứu hỏa London, nói với Telegraph.

Ellis và những người lính cứu hỏa ở Anh đang ở tuyến đầu trong việc chống lại mối đe dọa mới này. Theo Ellis, đội của ông thậm chí ghi nhận cứ vài tháng lại có người chết vì cháy pin lithium.

Không chỉ tại Anh, thời gian qua tại Mỹ cũng có nhiều người gặp nạn vì pin. Theo WSJ, vào tháng 6, có 4 người chết vì hỏa hoạn bắt nguồn từ một đám cháy ở cửa hàng sửa chữa xe đạp điện ở New York. Trong nửa đầu năm nay, đã có 13 người chết chỉ riêng ở thành phố này vì pin lithium, theo Sở Cứu hỏa New York. Còn tính trong giai đoạn 2020-2022, số vụ cháy do thiết bị như xe đạp điện đã tăng từ 44 lên 220 vụ.

Mối nguy khi xe điện bùng nổ

Điện thoại, laptop và những thiết bị điện tử khác đã xuất hiện được vài thập kỷ. Pin gắn trong chúng không gây ra nhiều vấn đề nhờ sự nhỏ gọn. Nhưng pin trên xe điện thì khác. "Nếu xe đạp điện bốc cháy, bạn không thể nhặt nó và ném ra chỗ khác. Có rất nhiều năng lượng trong những viên pin này. Khi gặp sự cố, chúng sẽ tạo ra ngọn lửa dữ dội với kích thước lớn và tạo ra khói, lửa không thể dập tắt ngay", Ellis nói.

Những đám cháy này có nguy cơ gây chết người. Tại Cambridgeshire tháng trước, một chiếc đạp xe điện cháy khi sạc trong đêm khiến ngôi nhà bị thiêu rụi và ba mẹ con tử vong. Cách đây vài tuần, một người đàn ông ở Hackney bị nứt hộp sọ, xẹp phổi và bỏng sau khi cố nhảy khỏi cửa sổ để thoát khỏi đám cháy do xe đạp điện gây ra. Đầu năm nay, một nạn nhân khác là Sofia Duarte, 21 tuổi, đã chết trong ngôi nhà chung trên đường Old Kent vì xe máy điện đặt ở lối ra duy nhất của tòa nhà bốc cháy.

Có một số yếu tố khiến đám cháy do pin lithium gây ra đặc biệt nguy hiểm. Từ tiếng rít đầu tiên, khói độc của chúng có thể lấp đầy hành lang, sau đó tạo ngọn lửa lớn trong giây lát. "Âm thanh đầu tiên phát ra giống như hơi nước từ nồi áp suất", một chuyên gia cho biết trên Telegraph. "Nó giống như hơi nước, nhưng thực ra là đám mây chứa khí rất độc, dễ cháy và nổ".

Trong khi đó, trên thị trường cũng xuất hiện nhiều công cụ "độ" pin, chủ yếu trên các trang thương mại điện tử. Chúng thường là bộ mạch chuyển đổi kèm pin không rõ nguồn gốc, có thể biến một chiếc xe đạp thường thành xe đạp điện với giá chỉ 150 USD.

"Chúng tôi đã chứng kiến nhiều vụ cháy nổ từ các bộ công cụ này. Do đó, chúng tôi thực sự quan ngại", một người thuộc đội cứu hỏa London nói.

Giải pháp an toàn

Theo Ellis, người dùng nên sạc pin xe điện ở khu vực riêng, ít gây thiệt hại nhất cho căn nhà đang ở nếu không may xảy ra sự cố. Nếu sạc trong nhà, tốt nhất nơi đó có thiết bị báo cháy.

"Thông điệp quan trọng là không sạc ở nơi chắn lối thoát hiểm", Ellis cảnh báo. "Nếu phát hiện cháy, đừng cố lại gần hoặc dập tắt nếu không trang bị đồ bảo hộ". Ông cũng khuyên người dùng không nên mua thiết bị "độ" pin để tăng dung lượng cho xe hoặc pin không rõ nguồn gốc. Đây là hành động có thể gây "tiền mất tật mang".

Các nhà lập pháp Mỹ cũng đang soạn thảo điều luật về pin cho xe điện. Vào tháng 3, thị trưởng thành phố New York Eric Adams ký điều khoản cấm bán pin đã qua sử dụng đã được tân trang lại cũng như những loại không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn.

Trong khi đó, các nhà nghiên cứu đang khám phá cách thức giúp pin lithium-ion an toàn và ít cháy hơn. Giáo sư kỹ thuật Nikhil Koratkar tại công ty khởi nghiệp Alsym Enegy cho biết đang tìm hiểu một loại chất điện phân mới ở trạng thái rắn thay vì chất lỏng dễ cháy. "Không chỉ hạn chế nguy cơ hỏa hoạn, công nghệ pin mới cho phép sạc nhanh hơn cùng thời lượng pin dài hơn", Koratkar nói với WSJ.