Giám định pháp y tử thi – công việc thầm lặng đằng sau các vụ án

Đặc biệt, trong năm 2018, sau hơn 20 năm tái lập tỉnh, Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh đã đủ điều kiện được Bộ Công an phân cấp triển khai công tác giám định pháp y tử thi. Đây là bước tiến mới khẳng định sự trưởng thành đáng ghi nhận của lực lượng quan trọng này.

Giám định pháp y tử thi để xác định nguyên nhân tử vong trong điều tra các vụ việc có người chết là yêu cầu bắt buộc của hoạt động điều tra hình sự nhằm xác định có hay không dấu vết tội phạm trên thân thể người chết. Từ kết luận giám định pháp y tử thi, Cơ quan điều tra mới có đủ căn cứ để quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự. Trong trường hợp là vụ án hình sự, giám định pháp y tử thi còn cung cấp những chứng cứ quan trọng để điều tra làm rõ vụ án một cách nhanh chóng, khách quan, chính xác, đúng người, đúng tội.

Cán bộ Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Vĩnh Phúc giám định hàm lượng chất ma túy.

Theo quy định của pháp luật, Phòng Kỹ thuật hình sự thuộc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là một trong những cơ quan có chức năng giám định pháp y tử thi. Tuy nhiên, từ khi tái lập tỉnh đến nay, Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh chưa thực hiện được nhiệm vụ này do đây là lĩnh vực đòi hỏi tính chuyên môn hóa cao. Các trưng cầu giám định pháp y, gồm cả pháp y tử thi và thương tích đều do Trung tâm Pháp y thuộc Sở Y tế đảm nhiệm.

Nhằm tăng cường công tác pháp y trong Công an nhân dân để phục vụ hiệu quả hơn công tác điều tra tội phạm, Phòng Kỹ thuật hình sự đã tham mưu Ban Giám đốc Công an tỉnh từng bước chuẩn bị các điều kiện về nhân lực, vật lực phục vụ triển khai giám định pháp y tử thi. Đơn vị được bổ sung 4 bác sĩ và 2 y sĩ tốt nghiệp Học viện Quân y. 

Trong một thời gian khá dài, các bác sĩ được bồi dưỡng kiến thức tổng hợp về kỹ thuật hình sự và tích lũy kinh nghiệm thực tế về giám định pháp y qua các đợt thực tế tại Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an và Trung tâm Pháp y tỉnh.

Sau một thời gian khẩn trương chuẩn bị các điều kiện, ngày 20-7-2018, Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Vĩnh Phúc đã được Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an kiểm tra, đánh giá đủ điều kiện được phân cấp giám định pháp y tử thi. Đến ngày 13-9-2018, đơn vị đã thực hiện nhiệm vụ giám định pháp y tử thi đầu tiên trong một vụ việc xảy ra tại huyện Sông Lô.

Khoảng 7h30, ngày 13-9, Công an huyện Sông Lô nhận được báo cáo của Công an xã Cao Phong về việc khoảng 12h, ngày 12-9, ông N.V.T (SN 1969), ở xã Cao Phong uống rượu tại nhà ông N.M.H. ở cùng xã. Khi chị Huyền là vợ ông T. đến nhà ông H. thì thấy chồng mình đang nằm trên giường trong tình trạng nôn mửa, say rượu. Chị Huyền lấy khăn lau mặt cho ông T và để chồng ngủ lại đó rồi đi về nhà. 

Đến khoảng 17h30 cùng ngày, chị Huyền sang nhà ông H. gọi chồng về thì phát hiện ông T. trong tình trạng bất tỉnh, có máu chảy từ miệng, mũi, vùng đầu có vết thương xây xát da, sưng nề. Gia đình chị Huyền đưa ông T. đi cấp cứu nhưng nạn nhân đã tử vong sau đó. Gia đình chị Huyền rất hoang mang trước cái chết của ông T., một số người nghi ngờ vụ việc có tính chất hình sự nên đã báo Cơ quan Công an.

 Sau khi thực hiện trưng cầu giám định pháp y tử thi ông N.V.T., Cơ quan điều tra Công an huyện Sông Lô, Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Vĩnh Phúc đã kết luận giám định xác định nguyên nhân tử vong của ông T. là chấn thương sọ não trên người có sử dụng rượu, bị xơ gan. Cơ chế hình thành các tổn thương là do va đập với vật tày diện rộng gây nên. Trong đó, các tổn thương bầm tụ máu, xây xát da vùng đầu và vỡ xương sọ do va đập trực tiếp gây nên; các tổn thương tụ máu dưới màng cứng, dập não và chảy máu não hình thành do cơ chế gián tiếp. 

Kết hợp với kết quả khám nghiệm hiện trường và những tài liệu điều tra khác, Cơ quan CSĐT Công an huyện Sông Lô đã xác định việc dẫn tới thương tích vùng đầu của ông T. là do tự ngã đập xuống nền cứng dẫn đến tử vong, loại trừ trường hợp là một vụ án mạng.

Từ vụ việc đầu tiên đó đến nay, Phòng Kỹ thuật hình sự đã tiếp nhận và giải quyết gần 40 trưng cầu giám định pháp y tử thi của các cơ quan điều tra đều đảm bảo kịp thời, không để xảy ra sai sót, không phát sinh tình huống phức tạp. 

Điều đáng lưu ý là việc triển khai giám định pháp y tử thi do Phòng Kỹ thuật hình sự thực hiện ngoài việc xác định nguyên nhân tử vong còn đánh giá được cơ chế hình thành dấu vết trên tử thi, hỗ trợ trực tiếp việc phát hiện, thu thập, đánh giá dấu vết tại hiện trường để đưa ra những nhận định có căn cứ khoa học giúp định hướng điều tra. 

Việc Phòng Kỹ thuật hình sự triển khai công tác giám định pháp y tử thi không chỉ đảm bảo chức năng tư pháp về giám định mà còn tăng cường mối quan hệ gắn bó giữa các cơ quan điều tra, góp phần giảm tối đa nhân lực, vật lực cho hoạt động điều tra, đảm bảo tính chiến đấu và các yêu cầu nghiệp vụ khác của ngành Công an.

Điển hình là vụ việc hai nhóm thanh niên sử dụng súng bắn nhau xảy ra đêm 18-11-2018 ở huyện Vĩnh Tường làm anh Dương Tiến Nam (SN 1997), ở xã Tứ Yên, huyện Sông Lô tử vong và anh Lê Văn Dũng (SN 1995), ở xã Vĩnh Thịnh, huyện Vĩnh Tường bị thương. 

Qua giám định pháp y tử thi, Phòng Kỹ thuật hình sự xác định nguyên nhân tử vong của anh Dương Tiến Nam là do vết thương thấu ngực, thủng tim, phổi trên người bị đa vết thương. Các lỗ thủng khuyết da, cơ, nhu mô trên cơ thể anh Nam là do mảnh đạn ghém gây nên. 

Bên cạnh việc xác định nguyên nhân tử vong, cơ chế hình thành thương tích, từ kết quả khám nghiệm hiện trường và tiến hành các biện pháp kỹ thuật khác, Phòng Kỹ thuật hình sự đã đưa ra những nhận định, đánh giá được đặc điểm nhận dạng, thời gian, lộ trình của phương tiện mà các đối tượng dùng để di chuyển, tiếp cận hiện trường; nhận định loại hung khí và xác định được tầm bắn, hướng bắn của đối tượng gây án, giúp Cơ quan điều tra có căn cứ tập trung điều tra làm rõ hành vi phạm tội của các đối tượng, thu giữ tang vật, hung khí liên quan đến vụ án.

Giám định pháp y tử thi không chỉ là lĩnh vực khó, đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ này thường phải làm việc trong môi trường độc hại, tiếp xúc trực tiếp với tử thi, với các nguồn bệnh truyền nhiễm như viêm gan, HIV, lao… 

Áp lực về thời gian, sức khỏe và tinh thần đối với đội ngũ làm công tác này không hề nhỏ nhưng cán bộ, chiến sĩ Phòng Kỹ thuật hình sự xác định phải luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, không ngại khó, ngại khổ nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm trong tình hình mới.