Thực hiện kiến nghị của Ban Dân tộc HĐND tỉnh sau khảo sát việc thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số, giai đoạn 2015-2025” trên địa bàn tỉnh

Theo báo cáo đánh giá của Ban Dân tộc HĐND tỉnh sau khi tiến hành khảo sát tại một số xã thuộc các huyện Na Rì, Pác Nặm, Ngân Sơn (từ ngày 02/10 đến ngày 01/11/2019), Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025" theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ đã được cấp ủy, chính quyền các địa phương quan tâm triển khai thực hiện.

Các ngành, đơn vị, địa phương đã tăng cường tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số thông qua nhiều hình thức như tuyên truyền bằng miệng, phát băng đĩa hình, xây dựng pa nô, phát hành tờ rơi, thi tìm hiểu Luật Hôn nhân gia đình…nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tảo hôn, về hôn nhận cận huyết thống và các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình.

  Từ năm 2016 đến năm 2018, tỉnh đã triển khai thực hiện 11 Mô hình điểm tại các xã Bộc Bố, Giáo Hiệu, Công Bằng, Bằng Thành, Cổ Linh, Cao Tân (Pác Nặm); Bình Trung (Chợ Đồn); Cốc Đán, Thượng Quan (Ngân Sơn); Vũ Loan, Lương Thượng (Na Rì).

Tại các Mô hình điểm, chính quyền các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành Luật Hôn nhân và gia đình trong việc kết hôn đủ, đúng độ tuổi; qua đó nhận thức của đại đa số người dân về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã được nâng lên, tình trạng kết hôn cận huyết thống trên địa bàn tỉnh đã giảm đáng kể so với giai đoạn trước.

Việc thực hiện Mô hình đã có tác động tích cực đến các đối tượng người dân trên địa bàn của các xã đang triển khai thực hiện, nhất là các em học sinh lứa tuổi phổ thông trung học. Tỷ lệ các em bỏ học lấy vợ lấy chồng sớm giảm đáng kể. Tại Mô hình điểm xã Bộc Bố, huyện Pác Nặm, năm 2016 có 07 cặp tảo hôn nhưng đến năm 2018 đã giảm còn 02 cặp tảo hôn, 01 trường hợp đã được can thiệp kịp thời.

Trong 3 năm thực hiện Đề án, chính quyền cơ sở tại 11 Mô hình điểm đã xử phạt hành chính đối với 08 trường hợp tổ chức cưới tảo hôn cho con khi chưa đủ tuổi theo Nghị định số 110/2013/NĐ-CP ngày 24/9/2013 của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hỗ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.

Tuy nhiên hiện nay, tình trạng tảo hôn có xu hướng tăng trở lại trên địa bàn các huyện, trong đó tập trung nhiều tại các xã vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ năm 2016 đến năm 2018, tại 11 Mô hình điểm đã có 46 cặp kết hôn sớm; trong đó đã được ngăn chặn kịp thời 01 cặp và 05 trường hợp kết hôn sớm; có 03 cặp hôn nhân cận huyết thống, tình trạng kết hôn cận huyết thống chủ yếu xảy ra ở vùng đồng bào dân tộc Mông.

Theo đánh giá của Ban Dân tộc HĐND tỉnh, nguyên nhân chủ yếu là do đời sống vật chất, tinh thần đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, vẫn còn người mù chữ, nhận thức của đa số đồng bào còn thấp, có tư tưởng nặng nề, lạc hậu về hôn nhân, còn coi việc lập gia đình sớm là chuyện bình thường nên chưa thể thay đổi ngay được.

  Một số chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành pháp luật về hôn nhân và gia đình; khi trên địa bàn xã, thôn có các gia đình cho con cưới tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống nhưng chưa có biện pháp để tuyên truyền, ngăn chặn hành vi tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đối với các gia đình vi phạm.

  Kinh phí để bố trí thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh chưa đáp ứng nhu cầu triển khai theo mục tiêu Đề án ban hành.

Trên cơ sở các kiến nghị, đề xuất của Ban Dân tộc HĐND tỉnh, UBND tỉnh đã có Công văn chỉ đạo Ban Dân tộc tỉnh tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân các vùng có tỷ lệ và nguy cơ tảo hôn cao chấp hành nghiêm túc Luật Hôn nhân và gia đình. Chỉ đạo các xã thực hiện Mô hình điểm tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội, người có uy tín trong vùng dân tộc thiểu số tham gia tuyên truyền, vận động xóa bỏ những hủ tục lạc hậu; ngăn chặn việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố thực hiện nghiêm túc Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025" trên địa bàn tỉnh.

Giao Sở Tài chính xem xét, tham mưu bố trí nguồn kinh phí cho các địa phương tổ chức các nội dung tuyên truyền, tập huấn, hội thảo…về ngăn chặn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. UBND các huyện, thành phố thực hiện nghiêm túc việc xử lý vi phạm về tảo hôn đối với cá nhân theo Nghị định số 110/2013/NĐ-CP của Chính phủ./.