Tinh giản biên chế: Nơi giảm nhỏ giọt, nơi tăng vượt khung 45-50%

Dự thảo báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước giai đoạn 2011 – 2016 do Đoàn Giám sát của Quốc hội thực hiện dành một phần dung lượng lớn cho vấn đề quản lý và tinh giản biên chế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu - Trưởng Đoàn giám sát chủ trì phiên họp của Đoàn giám sát ngày 28/7 vừa qua (ảnh: Quochoi.vn)

Nghịch lý việc tiếp tục xin bổ sung biên chế

Kết quả giám sát cho thấy, không chỉ ở địa phương mà ở cả Trung ương cũng thực hiện không nghiêm túc quy định về quản lý biên chế. Theo đó, tính đến hết năm 2016, tổng số lượng người làm việc vượt biên chế tại các tổng cục thuộc bộ, cơ quan ngang bộ là 3.137 người (vượt 3,5%), còn tại các cục thuộc bộ, cơ quan ngang bộ là 1.234 người (vượt 8,6%).

Đặc biệt, tính riêng theo từng cơ quan, vẫn còn 7 bộ sử dụng quá số biên chế được giao ở các tổng cục. 14 bộ, cơ quan ngang bộ sử dụng quá số biên chế được giao ở các vụ, cục. Trong đó, đặc biệt có những bộ sử dụng vượt với tỷ lệ rất cao từ 1/3 - 1/2 số biên chế được giao.

Những dẫn chứng được đưa ra là Bộ Kế hoạch và Đầu tư sử dụng vượt 1.936/5.998 biên chế (vượt 32,28%); các tổng cục thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sử dụng vượt 141/309 biên chế (vượt 45,63%).

Còn từ báo cáo của Chính phủ, tình trạng này cũng diễn ra ở nhiều địa phương. Có tới 31/63 tỉnh, thành sử dụng vượt tổng số 6.376 biên chế tại các đơn vị hành chính thuộc cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh.

Trong đó có nhiều tỉnh, thành phố vượt với tỷ lệ rất cao như TPHCM vượt 1.434/4.822, bằng 29,74%; Hải Phòng, Quảng Ninh đều vượt trên 19%, Khánh Hòa tới 45,68% và Bạc Liêu đến 51,46%.

Kết quả giám sát còn chỉ ra giai đoạn từ 2015 đến ngày 31/12/2016, mặc dù thực hiện tinh giản biên chế theo Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị nhưng số biên chế sự nghiệp vẫn tăng 5.401 người. Tổng số viên chức thực tế có mặt vượt biên chế là 9.164 người.

Ngoài ra, theo số liệu tổng kết 2 năm thực hiện nghị quyết 39 của Bộ Chính trị, số lượng người làm việc theo hợp đồng lao động ký theo Nghị định số 68/2000/NĐ-CP ở các bộ, ngành, địa phương vượt chỉ tiêu được giao đến 45.152 người (tăng 56,75% so với năm 2015).

“Trong khi các văn bản của Đảng, Nhà nước đã xác định rõ yêu cầu kiên trì thực hiện chủ trương tinh giản biên chế, bảo đảm không làm tăng biên chế của cả hệ thống chính trị, nhưng một số bộ, ngành, địa phương vẫn tiếp tục đề nghị bổ sung biên chế” – báo cáo giám sát liệt kê danh sách với nhiều Bộ như Tư pháp, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, và Bảo hiểm Xã hội Việt Nam...

Nể nang, cào bằng trong đánh giá năng lực cán bộ khi tinh giản

Đáng nói hơn nữa, việc thực hiện chính sách tinh giản biên chế, theo Đoàn giám sát, chưa đi vào thực chất, không theo đúng quy định và chưa đạt mục tiêu đề ra.

Tiếp tục những con số “biết nói” được trích dẫn. Từ khi triển khai thực hiện chính sách tinh giản biên chế theo Nghị định số 108/2014/NĐ-CP đến hết năm 2016, đa số các bộ, ngành, địa phương vẫn chưa phê duyệt kế hoạch tinh giản biên chế của mình từ năm 2015 - 2021 và của từng năm, dẫn đến trạng đề xuất tinh giản biên chế không theo quy định (định kỳ hai lần/năm). Thậm chí, đến thời điểm 1/6/2017, vẫn còn 3 bộ, ngành và 22 địa phương chưa phê duyệt kế hoạch tinh giản biên chế từ năm 2015 - 2021 và của từng năm.

Tổng số đối tượng được giải quyết tinh giản biên chế trong 2 năm thực hiện nghị quyết 39 (2015 và 2016) là 17.694 người. Trong đó các cơ quan của Đảng, đoàn thể là 731 người; các cơ quan hành chính là 2.253 người/tổng số 272.952 biên chế (đạt 0,83%); các đơn vị sự nghiệp công lập là 11.206 người/tổng số 2.093.313 biên chế (đạt 0,54%).

Cá biệt ở một số bộ, số lượng tinh giản biên chế năm cao nhất mới đạt 41,51% chỉ tiêu tinh giản biên chế công chức và 17,24% chỉ tiêu tinh giản biên chế viên chức.

Với kết quả này, việc tinh giản biên chế thực hiện vẫn còn rất hạn chế, chưa đạt mục tiêu đề ra, đoàn giám sát nhìn nhận.

Đối tượng tinh giản được thống kê lại mới tập trung vào nhóm người nghỉ hưu trước tuổi (chiếm 90%), người hưởng chính sách thôi việc ngay hoặc hưởng chính sách chuyển sang các tổ chức không hưởng lương thường xuyên từ ngân sách Nhà nước, hưởng chính sách thôi việc sau khi đi học, chưa tinh giản được đúng đối tượng là người người có đạo đức công vụ, trình độ năng lực yếu kém.

Nguyên nhân được đoàn giám sát nhấn mạnh là chưa có cơ chế bảo đảm gắn quyền hạn với trách nhiệm, chưa có chế tài tương ứng để người đứng đầu có thể thực hiện mạnh mẽ việc đổi mới tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế. Do đó, nhiều trường hợp còn chưa kiên quyết, có tâm lý nể nang, né tránh, ngại va chạm trong kiện toàn tổ chức bộ máy và thực hiện tinh giản biên chế.

Cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm, sử dụng, bồi dưỡng, đãi ngộ cán bộ, công chức, viên chức chưa hợp lý, chưa lựa chọn được đúng người, dùng vào đúng việc, chưa tạo điều kiện để cán bộ, công chức, viên chức phát huy hết khả năng. Công tác đánh giá cán bộ, công chức, viên chức còn mang tính hình thức, thiếu thực chất, không bảo đảm đánh giá đúng, khách quan, trung thực về kết quả thực thi nhiệm vụ của cán bộ, công chức.

Đoàn giám sát cho rằng vẫn còn tình trạng nể nang, cào bằng trong đánh giá, do đó, việc đánh giá cán bộ, công chức không là cơ sở để xem xét về năng lực của cán bộ, công chức, viên chức khi thực hiện tinh giản biên chế.