Khi cần bảo vệ tổ quốc, cảnh sát biển được quyền nổ súng

Sáng 11/7, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chủ trì phiên họp thứ 25 của UB Thường vụ Quốc hội với nội dung đầu tiên được xem xét là về dự luật Cảnh sát biển (CSB) Việt Nam.

Thượng tướng Lê Chiêm - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng báo cáo trước Thường vụ Quốc hội về dự án luật

Báo cáo giải trình, tiếp thu về nội dung quy định vị trí của cảnh sát biển Việt Nam, Chủ nhiệm UB Quốc phòng – An ninh Võ Trọng Việt cho biết, thảo luận về nội dung này, đa số ý kiến đề nghị quy định CSB Việt Nam thuộc lực lượng vũ trang nhân dân. Một số ý kiến đề nghị quy định CSB là lực lượng thuộc quân đội. Có ý kiến đề nghị không quy định CSB là lực lượng vũ trang. Cũng có ý kiến khác đề nghị quy định CSB Việt Nam trực thuộc Chính phủ.

Thường trực UB Quốc phòng – An ninh nêu quan điểm, hiện nay, việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức; tình hình an ninh, trật tự trên biển diễn biển khó lường; tình hình tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tổ chức và tội phạm ma túy diễn biến phức tạp; các mối đe dọa an ninh truyền thống, phi truyền thống gia tăng. Môi trường hoạt động trên biển khó khăn, khắc nghiệt, cán bộ, chiến sĩ CSB thường xuyên phải đối diện với nhiều rủi ro, thách thức, thậm chí có thể hy sinh.

Theo UB Quốc phòng – An ninh, nếu quy định CSB Việt Nam là lực lượng dân sự thì khó đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, nhất là việc tham gia giải quyết các “tình huống quốc phòng, an ninh” trên biển như trong thời gian vừa qua.

Thường trực UB này “bác bỏ” đề xuất quy định CSB Việt Nam trực thuộc Chính phủ vì theo các ý kiến trước đó, ban soạn thảo luật đã tiếp thu, quy định Bộ trưởng Quốc phòng chịu trách nhiệm quản lý nhà nước với lực lượng này.

Tuy nhiên, CSB nếu là lực lượng thuộc quân đội thì không phù hợp với xu thế quốc tế trong việc sử dụng lực lượng thực thi pháp luật trên biển, thực hiện các biện pháp pháp luật, nhân đạo, hòa bình để quản lý, bảo vệ biển. Việc quy định đó có thể gây hiểu nhầm Việt Nam sử dụng lực lượng quân sự giải quyết các vấn đề trên biển.

Cũng theo UB này, dự thảo Luật Chính phủ trình quy định “Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân” là không phù hợp với Hiến pháp 2013, không thống nhất với Luật Quốc phòng (Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Quốc phòng thì thành phần lực lượng vũ trang gồm: Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và Dân quân tự vệ), dễ gây hiểu nhầm CSB tương đương quân đội, công an hoặc dân quân tự vệ.

Cho ý kiến về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, việc quy định CSB thuộc lực lượng vũ trang là không đúng mà phải khẳng định lực lượng này “là lực lượng vũ trang”. Còn việc thuộc tổ chức nào, theo ông Hiển, sau sẽ phân công để phù hợp với thông lệ quốc tế, để cảnh sát biển Việt Nam đủ điều kiện thực hiện nhiệm vụ.

Đồng tình với quan điểm trên, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phân tích, lực lượng CSB có nhiệm vụ chấp pháp trên biển, cũng giống như bộ đội biên phòng là lực lượng chấp pháp trên đất liền. “Biên phòng là lực lượng vũ trang, CSB cũng vậy. Nhiệm vụ chính của CSB là chấp pháp trên biển, bảo vệ vùng biển của đất nước khi bị tấn công” - ông Tỵ lập luận.

Cho rằng vị trí CSB Việt Nam xuất phát từ thực tiễn Việt Nam, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu chỉ rõ những nhiệm vụ quy định trong dự thảo luật lâu nay vẫn do lực lượng này thực hiện. Theo đó, ông Lưu đề nghị các quy định luật nên kế thừa pháp lệnh xác định CSB Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân.

Ông Lưu nhận xét, từ khi thành lập CSB Việt Nam đến nay chưa có khiếu nại hay tranh chấp gì về quá trình chấp pháp của lực lượng này, chưa kể thông lệ quốc tế vẫn cho đó là lực lượng vũ trang, không nên thay đổi vị trí của lực lượng CSB Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho ý kiến về dự án luật

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu yêu cầu, luật Cảnh sát biển Việt Nam nếu được thông qua phải nâng cao vị thế và sức mạnh của lực lượng để thực hiện nhiệm vụ chấp pháp trên biển.

Chủ tịch Quốc hội phân tích, về bản chất, cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, khi cần bảo vệ tổ quốc được quyền nổ súng nhưng có cái khó là thực thi nhiệm vụ dân sự. Vậy phải quy định làm sao thể hiện được đúng đặc điểm này, để phù hợp với thông lệ quốc tế mà nhiều nước đang áp dụng.

Báo cáo thêm về vấn đề đặt ra, Thiếu tướng Nguyễn Văn Sơn – Tư lệnh CSB Việt Nam cho biết, các nước trên thế giới có lực lượng bảo vệ bờ biển với khái niệm “Coast Guard” có ý nghĩa là lực lượng vũ trang, bảo vệ biển đảo và thực thi pháp luật trên biển. Lực lượng này có thể thuộc Bộ Tài Chính, Bộ GTVT, trực thuộc Chính phủ hay Bộ Quốc phòng, tuỳ tình hình mỗi nước.

Tướng Sơn cho rằng, Pháp lệnh CSB Việt Nam năm 2008 đã quy định đây là lực lượng vũ trang. Theo đó, việc tiếp thu đưa vào luật không ảnh hưởng thực tế nhiều năm đã thực hiện thời gian qua.