Triều Tiên xoay xở ra sao giữa “tâm bão” trừng phạt?

Hội chợ thương mại quốc tế mùa thu ở Bình Nhưỡng (Ảnh: Getty)

Tháng 9/2017, các nhà tổ chức Hội chợ thương mại quốc tế Triều Tiên cho biết hàng hóa của hơn 250 công ty trong và ngoài nước đã được trưng bày ở thủ đô Bình Nhưỡng. Truyền thông Triều Tiên đưa tin về thành công của sự kiện này, nhấn mạnh hội chợ có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp đến từ Trung Đông, Đông Á, châu Mỹ và châu Âu.

Lệnh cấm vận khắt nghiệt dường như đã gây ảnh hưởng lớn tới Triều Tiên. Liên Hợp Quốc tiếp tục gia tăng các biện pháp trừng phạt hôm 23/12, bao gồm cắt giảm lượng dầu xuất khẩu dầu sang Triều Tiên và cấm nhập các sản phẩm như thực phẩm, máy móc và thiết bị điện từ nước này.

Đối với hầu hết các công ty quốc tế, Triều Tiên được coi là một thị trường đầy rủi ro. Tuy nhiên, Paul Tjia, người sáng lập của một công ty tư vấn công nghệ thông tin Hà Lan có hoạt động làm ăn với Triều Tiên, lại rất hào hứng với cơ hội này. Ông Tjia đã cùng một phái đoàn châu Âu đến tìm hiểu các cơ hội kinh doanh và đầu tư tại Bình Nhưỡng vào hồi tháng 5/2017. Ông cho rằng, mọi quốc gia đều thích tham gia vào hoạt động thương mại quốc tế.

Trong ấn bản mới nhất về hoạt động ngoại thương Triều Tiên, có thể thấy một danh sách các loại hàng hóa, từ dụng cụ y tế, vali hành lý đến xà phòng và ngay cả máy tính bảng thương hiệu "Ryonghung".

Việc mở cửa thương mại và tạo liên hệ với khách hàng nước ngoài chỉ là một trong nhiều cách mà Triều Tiên giao thương với phần còn lại của thế giới.

Ông Justin Hastings, nhà nghiên cứu thương mại Triều Tiên tại Đại học Sydney (Australia), chia sẻ: "Để tồn tại, mọi công dân Triều Tiên đều phải trở thành các doanh nhân. Họ tìm ra những phương pháp sáng tạo, những cách thích nghi để kiếm tiền”.

Quốc gia nào giao thương với Triều Tiên?

Thương hiệu máy tính bảng Ryonghung do Triều Tiên sản xuất. (Ảnh: BBC)

Theo ông Stephan Haggard, chuyên gia kinh tế chính trị Triều Tiên tại Đại học San Diego, California (Mỹ), rất khó để xác định công ty nào giao thương với Triều Tiên.

Tuy nhiên, các sản phẩm nói trên chắc chắn không phải để trưng bày. Ông Haggard chia sẻ: "Những hội chợ này không nhằm mục đích tuyên truyền vì chúng thuần túy là hoạt động kinh doanh. Một lý do để phát triển những sản phẩm này là bởi vì họ tin rằng những mặt hàng này có thị trường".

90% các hoạt động thương mại của Triều Tiên là với đối tác Trung Quốc. Điều này lý giải lý do tại sao nhiều quốc gia coi Trung Quốc là chìa khóa giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân của khiến Triều Tiên bằng cách ngăn chặn dòng tiền chảy qua biên giới hai nước.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đặc biệt kêu gọi Bắc Kinh áp đặt những biện pháp chế tài cứng rắn nhất của Liên Hợp Quốc (LHQ) đối với các lĩnh vực như xuất khẩu than đá, hải sản và hàng dệt may. Nếu các sắc lệnh được thực thi đầy đủ, Bình Nhưỡng được cho là sẽ mất 1/3 doanh thu đến từ hoạt động ngoại thương, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.

LHQ đã đóng băng tài sản của hàng chục công ty Triều Tiên có hoạt động thương mại quốc tế. Tuy nhiên, Triều Tiên không chỉ xuất khẩu hàng hóa, họ còn xuất khẩu lao động.

Giao thương để sinh tồn

Một gian hàng Triều Tiên tại hội chợ thương mại. (Ảnh: Getty)

Nguồn ngoại tệ chủ yếu có thể đến từ những công nhân Triều Tiên đang lao động trong các xưởng đóng tàu và công trường xây dựng ở 40 quốc gia trên thế giới. Triều Tiên được cho là sở hữu những doanh nghiệp đặc biệt, có nhiệm vụ dàn xếp các hợp đồng với các quốc gia sử dụng lao động ở châu Á, châu Âu, châu Phi.

Những người đào tẩu cho biết dường như khoảng 2/3 tiền lương của các công nhân này được chuyển về Triều Tiên. Do đó, việc xuất khẩu lao động được cho là mang lại nguồn thu lớn cho Bình Nhưỡng.

Chính phủ Triều Tiên dường như đã rất nỗ lực trong việc lựa chọn và thực thi hệ thống giám sát chặt chẽ ở nước sở tại nhằm giảm nguy cơ công nhân bỏ trốn. Theo ông Teodora Gyupchanova, một nhà nghiên cứu ở Seoul, Hàn Quốc, các ứng viên tiềm năng phải chứng tỏ sự trung thành để được xem xét làm việc ở nước ngoài.

Theo nghị quyết trừng phạt mới nhất của LHQ, các quốc gia không được cấp phép cho lao động Triều Tiên và công nhân hiện đang lao động ở nước ngoài buộc phải hồi hương sau 24 tháng. Đội ngũ lao động này được cho là mang về ít nhất 1 tỷ USD mỗi năm cho Triều Tiên.

Lao động Triều Tiên tại một công trường ở Mông Cổ. (Ảnh: Getty)

Triều Tiên cũng có lịch sử nhiều lần né tránh các biện pháp cấm vận, nhất là kinh doanh vũ khí. Vào năm 2013, 240 tấn vũ khí của Liên Xô cũ bao gồm hai máy bay chiến đấu, được phát hiện trên tàu Chong Chan Gang của Triều Tiên.

Gần đây, báo cáo của Hội đồng Bảo an LHQ tháng 8/2016 cho biết, 30.000 quả lựu đạn đã được tìm thấy trên tàu Jie Shun khi qua kênh đào Suez, Ai Cập. Báo cáo cho biết con tàu treo cờ Campuchia nhưng thuyền trưởng và thủy thủ đoàn là người Triều Tiên. Các thùng gỗ chứa lựu đạn được giấu dưới 2.300 tấn quặng limonit, mặt hàng cũng bị cấm bởi sắc lệnh LHQ.

Ngoài ra, Triều Tiên được cho là thành lập các công ty vỏ bọc để che giấu hoạt động buôn bán vũ khí. Theo LHQ, Triều Tiên dường như có liên hệ với Glocom, công ty chuyên bán thiết bị truyền thông quân sự cho các quốc gia có trụ sở tại Malaysia. Báo cáo mô tả Glocom dường như là công ty vỏ bọc của Pan System, doanh nghiệp Singapore có chi nhánh ở Bình Nhưỡng. Doanh nghiệp này được cho là có liên kết với Tổng cục trinh sát (RGB), cơ quan tình báo chính của Triều Tiên.

Rõ ràng, dù gặp nhiều khó khăn và lệnh trừng phạt bủa vây nhưng Triều Tiên đã không tồn tại. Quốc gia này dường như đã học được biện pháp “sinh tồn” để thực hiện hoạt động giao thương.