“Nữ hoàng vắc-xin” Trung Quốc: Từ đỉnh cao quyền lực tới tội phạm quốc gia

Bà Gao Junfang, người từng được mệnh danh là "nữ hoàng vắc-xin Trung Quốc) (Ảnh: Weibo)

Trên một con phố đông đúc ở Trường Xuân, thành phố phía tây bắc Trung Quốc, 2 nhân viên bảo vệ với gương mặt mệt mỏi đứng trước cửa một tòa nhà rộng lớn nhưng trông khá vắng vẻ. Một tấm biển bị nứt vỡ có dòng chữ: “Viện Sinh học Trường Xuân”.

Ở bên kia đường là tòa nhà nơi những cán bộ về hưu của Viện Sinh học sinh sống, nơi mà một vài người vẫn chưa thể hết sốc vì Gao Junfang, cựu đồng nghiệp của họ, từ “nữ hoàng vắc-xin” Trung Quốc trở thành tội phạm quốc gia trong vụ bê bối vắc-xin giả chấn động dư luận.

SCMP ngày 20/7 đưa tin Công ty nghiên cứu kỹ thuật sinh học Trường Sinh ở Cát Lâm đã cung cấp cho Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh tỉnh Sơn Đông khoảng 252.600 liều vắc-xin DTP "3 trong 1" kém chất lượng (vắc-xin dùng cho trẻ sơ sinh để tránh khỏi 3 bệnh gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván).

Ngày 24/7, Trung Quốc đã bắt giữ bà Gao Junfang cùng gần 20 thuộc cấp và lãnh đạo các công ty và tổ chức với cáo buộc liên quan tới đường dây cung cấp vắc-xin giả cho trẻ sơ sinh.

Gao Junfang vừa là chủ tịch, vừa là cổ đông lớn nhất của công ty Trường Sinh, từ chỗ là một trong những người phụ nữ giàu có nhất Trung Quốc bỗng mất tất cả chỉ sau 1 đêm.

Số phận và tương lai của bà Gao sẽ được hệ thống pháp lý Trung Quốc định đoạt, nhưng hành trình vươn lên thành một trong những người phụ nữ giàu có nhất Trung Quốc, với tài sản được Forbes ước tính năm 2016 là 1 tỷ USD, vẫn còn là dấu hỏi lớn với dư luận nước này.

Hành trình trở thành tỷ phú bí ẩn

Với những người chứng kiến cả quá trình Gao từ một cô gái quê “lột xác” thành tỷ phú USD, họ cho rằng người đàn ông đứng sau thành công của Gao là Zhang Jiaming, cựu lãnh đạo của Viện Sinh học Trường Xuân.

“Nếu ai đó biết được chính xác Gao đã tiến thân bằng cách nào trong suốt những năm qua, thì câu trả lời sẽ là Zhang Jiaming”, một cựu cán bộ của Viện Sinh học đã về hưu từ những năm 1990, cho biết.

Dù một số tờ báo đưa tin rằng Gao là con gái của một quan chức cấp cao thuộc đảng Cộng sản Trung Quốc, nhưng thực tế bà chỉ là con gái của một gia đình trung lưu ở vùng nông thôn. Sau khi tốt nghiệp cao đẳng kỹ thuật ở địa phương, bà đã công tác tại Viện Sinh học với chức danh kế toán vào những năm 1970.

Với kiến thức về tài chính vững vàng, tính cách thân thiện và giao thiệp xã hội tốt, Gao nhanh chóng trở thành một gương mặt được cấp trên quý mến, đặc biệt là ông Zhang Jiaming. Ông Li Changtai, 80 tuổi, cựu phó giám đốc Viện Sinh học Trường Xuân cho biết mối quan hệ giữa ông Zhang và bà Gao rất thân thiết khi ông Zhang chính là người đã tác động để bà Gao có thể được thăng chức.

Khi đó, Viện Sinh học đã thành lập công ty công nghiệp Trường Xuân, vốn là tiền thân của công ty dược Trường Sinh vào năm 1992. Ông Zhang đã bổ nhiệm ông Li, khi đó phụ trách bộ phận tài chính của Viện Sinh học, trở thành giám đốc của công ty mới, đồng thời đưa bà Gao lên thay thế vị trí của ông Li trong Viện. Bà Gao cũng trở thành phó giám đốc của công ty công nghiệp Trường Xuân, dưới quyền ông Li. Ông Li cho biết khi đó bà Gao chỉ là một kế toán bình thường và ông không lựa chọn bà là người thay thế vị trí phụ trách bộ phận tài chính.

Chỉ sau chưa đầy 2 năm vào năm 1994, bà Gao đã thay thế ông Li trở thành giám đốc công ty công nghiệp Trường Xuân và bà đã bắt đầu hành trình trở thành tỷ phú USD từ đây.

Vào những năm 2000, công ty công nghiệp Trường Xuân đã bắt đầu công cuộc cổ phần hóa trở thành công ty dược Trường Sinh và bà Gao lúc này đã nắm giữ 35% cổ phần của công ty mới.

Cho tới năm 2011, con trai Zhang Minghao và chồng Zhang Youkui của bà Gao vào hội đồng quản trị dưới danh nghĩa nhà đầu tư ở một công ty khác đổ tiền vào Trường Sinh. Vào thời điểm đó, gia đình bà Gao thực chất đã nắm giữ phần lớn cổ phần của công ty Trường Sinh.

Vào thời điểm bê bối vắc-xin giả bị phanh phui, công ty dược Trường Sinh đang là nhà sản xuất vắc-xin lớn thứ 2 Trung Quốc với giá trị niêm yết khoảng 24 tỷ Nhân dân tệ (hơn 3 tỷ USD) và bà Gao cũng là giám đốc điều hành nữ duy nhất trong ngành dược phẩm Trung Quốc. Bà cũng nổi tiếng với hình ảnh nữ doanh nhân tự thân vận động, một mình chèo lái công ty dược Trường Sinh, nắm giữ quyền điều hành kiêm giám đốc tài chính của công ty.

Một tuần sau bê bối bị phanh phui, danh tiếng và tài sản bà Gao cũng như Trường Sinh đã tụt dốc nhanh chóng. Nhưng câu hỏi làm cách nào mà nữ doanh nhân này có thể vươn cao và thâu tóm quyền lực trong giai đoạn cổ phần hóa của Trường Sinh vẫn đang là câu hỏi chưa có lời giải đáp chính xác.