Nỗi đau của người mẹ mất 4 con trong cuộc chiến chống ma túy tại Philippines

Bà Clarita Alia - người mất 4 con trai tại Philippines (Ảnh: DW)

Bà Clarita Alia đã mất 4 người con trai trong những vụ xử tử ngoài vòng pháp luật tại Philippines. Bà nói rằng sẽ còn nhiều những người mẹ như bà phải tự tay chôn cất những đứa con của mình chừng nào cuộc chiến chống ma túy do Tổng thống Rodrigo Duterte phát động chưa dừng lại.

Richard, 18 tuổi, là người con đầu tiên của bà Alia thiệt mạng. Richard từng bị một tay súng lạ mặt nổ súng vào người nhưng không chết. Phải tới 4 tháng sau đó, một vụ đâm dao đã đoạt mạng nam thanh niên này.

Cũng trong năm đó, Christopher, 16 tuổi, người con thứ hai của bà Alia bị đâm chết khi đang ăn tại một căng tin. Hai con trai tiếp theo của bà Alia qua đời lần lượt là Bobby, 15 tuổi và Fernando, 14 tuổi.

“Con dao họ dùng để đâm Richard và Christopher chính là con dao từng được dùng ở lò mổ. Họ dùng một con dao giết lợn để đem đi giết người”, bà Alia nói với trang tin DW từ căn nhà tồi tàn ở Davao, Philippines.

Từ tháng 7/2001 tới tháng 4/2007, 4 trong số các người con của bà Alia lần lượt bị đoạt mạng bởi những sát thủ che mặt.

Trong bài phát biểu hồi cuối tháng 7, Tổng thống Rodrigo Duterte tuyên bố chiến dịch chống ma túy của chính quyền Philippines sẽ vẫn tiếp tục.

“Chiến dịch này vẫn sẽ nghiêm khắc và khủng khiếp như thời điểm nó bắt đầu cách đây 2 năm”, ông Duterte tuyên bố.

Đối với bà Alia, 64 tuổi, cái chết của 4 người con trai đã xảy ra rất lâu trước khi ông Duterte lên làm tổng thống.

Tổng thống Duterte (Ảnh: Reuters)

Trước khi ông Duterte đắc cử tổng thống Philippines vào năm 2016, ông là thị trưởng thành phố Davao ở miền nam Philippines. Trong hơn 20 năm làm thị trưởng, ông Duterte đã tự xây dựng bản thân trở thành một nhà lãnh đạo “hét ra lửa” với “bàn tay thép”, biến Davao từ một “ổ tội phạm” vô pháp thành một khu đô thị phát triển năng động và trở thành trung tâm kinh tế lớn thứ 3 của Philippines.

Tuy nhiên cái giá phải trả cho việc “thay máu” Davao thực sự rất đắt. Những biệt đội sát thủ, những nhóm vũ trang chuyên thực hiện những vụ giết người không qua xét xử, đã sục sạo khắp các tuyến phố ở Davao để tiêu diệt những nghi phạm ma túy và những con nghiện. Được gọi với tên Biệt đội Giết chóc Davao, đây được cho là một tập hợp gồm các đối tượng từng là phần tử nổi loạn và các sĩ quan cảnh sát - những người được cho phép thực thi công lý trong chiến dịch chống ma túy của ông Duterte.

Theo báo cáo năm 2009 của Cơ quan Giám sát Nhân quyền (HRW), số người chết trong những vụ việc không qua xét xử tại Davao trong giai đoạn lãnh đạo của ông Duterte tăng từ 2 trường hợp năm 1998 lên 124 trường hợp năm 2008. Chỉ tính riêng trong tháng 1/2009, đã có tới 33 người bị sát hại.

HRW cũng nghiên cứu về những vụ giết chóc do biệt đội tử thần Davao thực hiện và phát hiện ra rằng chúng đều diễn ra theo một cách thức nhất định. Từng cặp sát thủ che mặt sẽ ngồi trên xe máy không có biển số và nổ súng vào mục tiêu giữa ban ngày tại nơi công cộng. Thông thường, các nạn nhân đã được quan chức địa phương hoặc các sĩ quan cảnh sát thông báo từ trước rằng tên của họ đã nằm trong “danh sách” những người có thể bị tiêu diệt nếu họ không chấm dứt các hành vi phạm tội. Hầu hết nạn nhân là những thanh niên trẻ sống ở các cộng đồng dân cư nghèo nàn tại khu vực đô thị.

Cảnh sát luôn có mặt tại hiện trường vụ tấn công sau khi nghi phạm bị bắn chết. Tuy nhiên, rất ít cáo trạng được đưa ra và gần như không có ai chịu trách nhiệm về những vụ tấn công này.

Cuộc chiến gây tranh cãi

Nghi phạm buôn bán ma túy bị bắn chết trên đường phố Philippines (Ảnh: Mirror)

Theo DW, những gì từng diễn ra tại Davao đang được tái diễn trong cuộc chiến chống ma túy hiện tại ở Philippines. Có điều lần này ông Duterte đã lên làm tổng thống và quy mô của cuộc chiến đã nhân rộng ra phạm vi toàn quốc.

Trong cuộc phỏng vấn với DW, Thượng nghị sĩ Antonio Trillanes đã chỉ trích Tổng thống Duterte vì áp dụng “mô hình Davao” vào cuộc chiến chống ma túy hiện tại. Ước tính cho đến nay đã có hơn 20.000 người thiệt mạng trong cuộc chiến đẫm máu này.

Vào ngày cảnh sát tới tìm con trai Richard, bà Alia đã có thái độ thách thức. Richard bị cáo buộc hiếp dâm và có thể bị bắt giữ. Bà Alia đòi cảnh sát cung cấp lệnh bắt giữ. Tuy nhiên cảnh sát không đưa ra lệnh này và bà Alia nhất quyết không giao nộp con trai của bà.

“Tôi nghĩ viên sĩ quan cảnh sát đó cảm thấy bị bẽ mặt vì lúc đó có nhiều người nhìn thấy tôi gào thét vào mặt anh ta”, bà Alia nhớ lại.

Sau đó, Richard đã bị những kẻ lạ mặt sát hại không rõ lý do. Bà Alia đã viết lại tất cả những chuyện đã xảy ra, kể cả danh tính của những người mà bà nghi là đứng sau cái chết của con trai bà, trong cuốn nhật ký đặt tại góc nhà cùng với ảnh của họ.

Khi ông Duterte đắc cử tổng thống năm 2016, cảm giác sợ hãi lại bủa vây trái tim của bà Alia. Người phụ nữ này chắc chắn rằng nhiều người mẹ như bà có thể sẽ mất đi con trai của họ. 17 năm sau ngày người con trai đầu tiên bị giết, tâm trí của bà Alia vẫn tràn ngập sự tức giận và bà vẫn đổ lỗi cho Tổng thống Duterte.

“Ông ấy phải chịu trách nhiệm vì tất cả những người đã chết. Hãy nghe ông ấy nói trên tivi: “Hãy coi chừng cách con quý vị hành xử, nếu không chúng sẽ bị giết chết””, bà Alia nói.

Bà Mimi Garcia cầm ảnh của con trai và con dâu - hai người bị những đối tượng lạ mặt bắn chết tại thành phố Caloocan năm 2016 (Ảnh: Raffy Lerma)

Tuần trước, các nhà hoạt động xã hội và gia đình của 8 người bị giết trong cuộc chiến chống ma túy tại Philippines đã đệ trình đơn kiện dài 50 trang lên Tòa Hình sự Quốc tế (ICC). Họ kêu gọi truy tố Tổng thống Duterte vì hàng nghìn vụ giết người không qua xét xử.

Đây là đơn kiện thứ hai nhằm vào ông Duterte tại ICC. Hồi tháng 4 năm ngoái, một luật sư Philippines cũng đã nộp đơn kiện tương tự lên ICC. Tuy nhiên Tổng thống Duterte hồi tháng 3 đã đơn phương rút Philippines khỏi ICC vì cho rằng tòa này đã vi phạm thủ tục tố tụng. Một số nghị sĩ Philippines đã đệ đơn kiện ông Duterte vì cho rằng ông rút Philippines khỏi ICC mà không sự chấp thuận của thượng viện.

Cảnh sát Philippines nói rằng hơn 4.000 người thiệt mạng trong chiến dịch chống ma túy tại Philippines đều là những nghi phạm buôn bán ma túy có hành vi chống cự khi bị bắt giữ. Cảnh sát cũng phủ nhận các cáo buộc cho rằng họ đã che giấu và xử tử các nghi phạm ma túy khi chưa đưa ra xét xử.