Kỳ vọng từ chuyến đi lịch sử của ông Kim Jong-un tới Hàn Quốc

Người dân Triều Tiên đứng hai bên đường vẫy tay chào đón Tổng thống Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Kim Jong-un (Ảnh: Reuters)

Trong cuộc họp báo với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in tại Bình Nhưỡng hôm qua 20/9, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cho biết ông đã hứa với ông Moon rằng sẽ tới thăm thủ đô Seoul “trong tương lai gần”. Đáp lại, Tổng thống Moon nói ông hy vọng nhà lãnh đạo Triều Tiên sẽ tới Seoul vào thời điểm trước cuối năm nay.

Nếu chuyến đi diễn ra theo đúng kế hoạch, ông Kim Jong-un sẽ trở thành nhà lãnh đạo Triều Tiên đầu tiên tới thăm thủ đô của Hàn Quốc kể từ sau chiến tranh Triều Tiên (1950-1953). Trước đó hồi tháng 2, bà Kim Yo-jong, em gái ông Kim Jong-un, đã trở thành thành viên đầu tiên trong gia đình lãnh đạo Kim tới thăm Seoul khi bà cùng phái đoàn cấp cao Triều Tiên tới dự Thế vận hội mùa Đông với tư cách đặc phái viên của ông Kim Jong-un.

Tại hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên vào năm 2000, cố lãnh đạo Kim Jong-il, cha ông Kim Jong-un, đã nói với Tổng thống Hàn Quốc khi đó là ông Kim Dae-jung rằng ông muốn tới thăm Seoul “vào thời điểm thích hợp”.

Theo hồi ký của người từng gặp ông Kim Jong-il vào năm 2000, cựu lãnh đạo cơ quan tình báo Hàn Quốc Lim Dong-won, cố lãnh đạo Triều Tiên từng bày tỏ mong muốn được tới thăm đảo Jeju, Hàn Quốc. Ông Kim Jong-il thậm chí còn nói về việc tổ chức hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần lượt tại núi Hallasan trên đảo Jeju và núi Paekdu tại biên giới Triều Tiên - hai địa điểm nổi tiếng trên bán đảo Triều Tiên.

Tuy nhiên ông Kim Jong-il, một nhà lãnh đạo rất cẩn trọng trong các hoạt động trước công chúng, rốt cuộc đã không thực hiện được mong muốn tới thăm Seoul. Theo hồi ký của ông Lim Dong-won, ông Kim Jong-il từng nói rằng vẫn còn “quá sớm” để ông bước sang lãnh thổ Hàn Quốc khi Hàn Quốc và Triều Tiên vẫn đang ở trong tình trạng chiến tranh. Hai quốc gia trên bán đảo Triều Tiên cho đến nay mới chỉ ký thỏa thuận đình chiến, thay vì hiệp ước hòa bình, sau chiến tranh Triều Tiên (1950-1953).

Cựu Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo-hyun bắt tay cố lãnh đạo Kim Jong-il tại Bình Nhưỡng trong cuộc gặp thượng đỉnh năm 2007 (Ảnh: Yonhap)

Theo Giáo sư Kim Dong-yup tại Viện nghiên cứu Viễn Đông thuộc Đại học Kyungnam, việc một nhà lãnh đạo Triều Tiên như ông Kim Jong-il tới thăm Hàn Quốc tiềm ẩn những “rủi ro lớn”.

“Không có gì bảo đảm rằng chúng ta có thể phong tỏa tất cả các tuyến đường để ngăn chặn các cuộc tấn công có thể xảy ra nhằm vào ông ấy”, Korea Herald dẫn lời Giáo sư Kim nhận định.

Mặc dù tâm nguyện của ông Kim Jong-il chưa hoàn thành, song con trai ông, một nhà lãnh đạo trẻ và quyết đoán, có thể thay cha thực hiện. Không giống cha và ông nội, nhà lãnh đạo Kim Jong-un, người từng được đào tạo tại nước ngoài với tư tưởng cởi mở, sẵn sàng đón nhận cơ hội sang quốc gia láng giềng.

Kể từ khi tuyên bố dừng phát triển vũ khí hạt nhân và đi theo con đường ngoại giao để phát triển kinh tế từ đầu năm nay, nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã xây dựng hình ảnh như một chính khách toàn cầu. Ông cùng nâng ly và tươi cười với tổng thống và các quan chức Hàn Quốc. Ông cũng vui vẻ bắt tay với Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Singapore hồi tháng 6. Khi đi dạo tại Singapore, ông Kim đã vẫy tay với người dân và chụp ảnh “tự sướng” với các quan chức địa phương.

Chuẩn bị cho chuyến đi lịch sử

Tổng thống Hàn Quốc phát biểu tại sân vận động ở Bình Nhưỡng trước hàng nghìn người Triều Tiên (Ảnh: Reuters)

Theo dự đoán của Washington Post, chuyến thăm của ông Kim Jong-un tới Seoul có thể diễn ra vào cuối tháng 11 hoặc đầu tháng 12. Khoảng thời gian còn lại của tháng 9 có lẽ không phù hợp vì Tổng thống Moon Jae-in sẽ tới New York vào tuần tới để dự cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

Tháng 10 là khoảng thời gian không phù hợp vì Triều Tiên cần có thời gian để chuẩn bị cho chuyến đi quan trọng như vậy. Hơn nữa, Triều Tiên tháng tới cũng cần tập trung đưa các cuộc đàm phán với Mỹ quay trở lại quỹ đạo trước thềm cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ vào tháng 11. Thời điểm cuối tháng 12 cũng không phù hợp vì đây là lúc ông Kim Jong-un cần chuẩn bị cho bài diễn văn mừng năm mới đọc trước toàn dân, trong đó ông thường thông báo về các quyết định chính sách lớn của Triều Tiên.

Hội nghị thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo Hàn - Triều tại Seoul có thể sẽ mang “sức nặng” ngoại giao hơn so với các hội nghị thượng đỉnh trước đây, đòi hỏi Hàn Quốc phải chuẩn bị lễ đón tiếp hoành tráng tương tự cách Triều Tiên đón tiếp Tổng thống Moon Jae-in trong tuần này. Khi ông Moon tới Bình Nhưỡng, hàng chục nghìn người Triều Tiên đã mang cờ hoa đứng trên các tuyến phố chào đón ông. Ông Moon cũng có bài phát biểu trước 150.000 người tại sân vân động 1/5 ở Bình Nhưỡng trong chương trình đồng diễn với sự tham gia của hàng nghìn người.

Lễ đón tiếp nhà lãnh đạo Kim Jong-un có thể trở thành một vấn đề nhạy cảm tại Seoul do nhiều người Hàn Quốc vẫn chưa hoàn toàn xóa bỏ nghi kỵ đối với Bình Nhưỡng. Nếu Tổng thống Moon muốn tạo ra bầu không khí tích cực cho chuyến thăm của ông Kim Jong-un, nhà lãnh đạo Hàn Quốc cần thuyết phục Triều Tiên nhiều hơn trong vấn đề phi hạt nhân hóa. Theo đó, chuyến thăm của ông Kim Jong-un tới Seoul có thể biến thành cuộc gặp 3 bên giữa Hàn Quốc, Triều Tiên, Mỹ và các nhà lãnh đạo có thể đưa ra tuyên bố chính thức kết thúc chiến tranh Triều Tiên.

Trong tuyên bố chung với Tổng thống Hàn Quốc tuần này, ông Kim Jong-un đã hứa sẽ cho phép các chuyên gia nước ngoài giám sát việc dỡ bỏ khu thử động cơ tên lửa. Ông Kim cũng tuyên bố sẵn sàng dỡ bỏ khu thử hạt nhân chính Yongbyon nếu Mỹ có các động thái thiện chí tương xứng.

Đội vệ sĩ bảo vệ xe chở ông Kim Jong-un trong chuyến đi tới Khu phi quân sự liên Triều họp thượng đỉnh liên Triều hồi tháng 4. (Ảnh: AFP)

Do Hàn Quốc không có nhà khách lớn như nhà khách Paekhwawon của Triều Tiên - nơi Tổng thống Moon Jae-in đã ở lại trong tuần này, nên nhiều khả năng Hàn Quốc sẽ chọn một trong số các khách sạn xa xỉ tại Seoul để đón tiếp nhà lãnh đạo Kim Jong-un.

Lựa chọn sáng giá nhất hiện nay là khách sạn Walkerhill - nơi em gái ông Kim Jong-un từng ở khi tới thăm Seoul hồi đầu năm. Nằm trên ngọn đồi dọc theo sông Hàn, Walkerhill cách xa khu đô thị náo nhiệt của Seoul và thường là nơi diễn ra các sự kiện đòi hỏi mức độ an ninh cao và đón tiếp các vị khách cấp cao. Tuy nhiên phía Triều Tiên có thể sẽ không đồng ý ở tại khách sạn Walkerhill vì tên của khách sạn này được đặt theo tướng Walton Harris Walker của quân đội Mỹ, người từng khiến nhiều binh sĩ Triều Tiên thiệt mạng trong chiến tranh.

Hàn Quốc có thể huy động hàng nghìn sĩ quan cảnh sát để bảo vệ nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Họ có thể mất nhiều tuần để diễn tập, song cảnh sát Hàn Quốc đã có nhiều kinh nghiệm trong việc này. Những người biểu tình Hàn Quốc phản đối Triều Tiên đã không gây ra bất kỳ mối đe dọa an ninh nào trong chuyến thăm của em gái ông Kim Jong-un hồi đầu năm.

Không giống Tổng thống Moon khi tới Triều Tiên, ông Kim Jong-un có lẽ sẽ không phát biểu tại một sân vận động với sức chứa hàng trăm nghìn người. Ông Kim có thể phát biểu trước một nhóm nhỏ hơn như cách Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng làm với các sinh viên Hàn Quốc tại Đại học Quốc gia Seoul vào năm 2014.

Một khả năng có thể xảy ra là nhà lãnh đạo Kim Jong-un có thể diễn thuyết trước các nhà lập pháp tại Quốc hội Hàn Quốc để kêu gọi sự ủng hộ mạnh mẽ hơn từ cơ quan lập pháp đối với các thỏa thuận chung của thượng đỉnh liên Triều.

“Tôi hy vọng sẽ có cơ hội để người dân của chúng tôi được nhìn thấy Chủ tịch Kim Jong-un bằng xương bằng thịt và nghe Chủ tịch Kim chia sẻ quan điểm về nền hòa bình trên bán đảo Triều Tiên bằng chính tiếng nói của ông ấy”, Tổng thống Moon Jae-in nói hôm 19/9.