"Cánh tay phải" kín tiếng giúp ông Trump đối phó Trung Quốc

Ông Michael Pillsbury là cố vấn về Trung Quốc rất được Tổng thống Trump tin tưởng. (Ảnh: NYT)

Thứ ba tuần trước (27/11), ông Pillsbury mới dùng xong món salad ở câu lạc bộ Cosmos thì nhận được một tin nhắn từ Nhà Trắng: "Tổng thống đang cố gắng liên lạc với ông. Hãy gọi lại". Một ngày sau, ông Pillsbury tới Phòng Bầu dục để họp cùng Tổng thống Trump, cũng như các thành viên cấp cao thuộc nhóm cố vấn kinh tế cho Nhà Trắng, trước khi lãnh đạo Nhà Trắng có cuộc gặp quan trọng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Buenos Aires, Argentina vào cuối tuần.

Trong hơn một tiếng đồng hồ, Tổng thống Trump , ông Pillsbury và các cố vấn khác như Steven Mnuchin, Wilbur Ross, Larry Kudlow, Jared Kushner và Peter Navarro đã vạch ra chiến lược đàm phán với Trung Quốc, đúng vào lúc cuộc chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang làm xáo trộn các thị trường toàn cầu và kéo căng quan hệ ngoại giao Washington - Bắc Kinh.

Ông Trump đã lắng nghe các đề xuất trái ngược nhau từ nhóm cố vấn kinh tế về cách đối phó với Trung Quốc. Song, các ý kiến tư vấn của ông Pillsbury dường như được lãnh đạo Nhà Trắng lưu tâm nhất. Tại cuộc gặp song phương ở Buenos Aires ngày 1/12, hai nguyên thủ Mỹ và Trung Quốc rốt cuộc đã đi đến thỏa thuận "đình chiến thương mại" trong vòng 90 ngày.

Theo báo New York Times, ông Pillsbury đang nổi lên như một cố vấn then chốt của Tổng thống Mỹ. Chính ông Trump đã nhiều lần công khai gọi ông Pillsbury là "người có thẩm quyền hàng đầu về Trung Quốc".

Trong vài tháng trở lại đây, cuốn "Cuộc chạy đua trăm năm: Chiến lược bí mật của Trung Quốc nhằm thay thế Mỹ thành siêu cường toàn cầu" của ông Pillsbury đã trở thành kim chỉ nam cho những người thuộc chính quyền Trump muốn thúc đẩy một phản ứng mạnh mẽ hơn trước mối đe dọa từ sự trỗi dậy của Trung Quốc đối với Mỹ.

Chính Stephen K. Bannon, cựu chiến lược gia trưởng của Tổng thống Trump và cũng là người tuyển chọn ông Pillsbury làm cố vấn năm 2016, từng phân phát các cuốn sách này khắp Nhà Trắng.

Cuốn sách được xuất bản từ khi ông Pillsbury còn làm chuyên gia cố vấn Lầu Năm góc cho chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama. Nó thể hiện quan điểm coi Trung Quốc như một kẻ thù khôn ngoan với kế hoạch ngấm ngầm vượt mặt Mỹ trở thành cường quốc thống trị thế giới vào năm 2049, tức là một thế kỷ sau khi nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập.

Vào thời điểm phát hành, cuốn sách của ông Pillsbury đã bị đông đảo dư luận chế nhạo. Nhiều học giả, chẳng hạn như Jude Blanchette, cựu trợ lý giám đốc Chương trình nghiên cứu Trung Quốc thế kỷ 21 thuộc Đại học California (Mỹ) thậm chí chỉ trích các lập luận của ông Pillsbury "đầy rẫy các lỗi sai, hiểu lầm và thiếu sót khó hiểu", dựa trên những nguồn tài liệu "chưa được kiểm chứng".

Theo ông Pillsbury, chương trình nghị sự của ông Trump xung đột với mục tiêu hiện đại hóa Trung Quốc của ông Tập Cận Bình. (Ảnh: Politico)

Ông Pillsbury tất nhiên phản bác những lời chỉ trích nói trên. Ông có cùng quan điểm với Tổng thống Trump khi cho rằng, căng thẳng Mỹ - Trung bùng phát khi chương trình nghị sự của ông Trump nhằm khôi phục "sự vĩ đại" của nước Mỹ xung đột trực tiếp với học thuyết hiện đại hóa Trung Quốc của ông Tập Cận Bình.

Ông Pillsbury không phải là một chuyên gia bình thường. Ông từng đảm đương các trọng trách khác nhau trong chính phủ Mỹ, với vai trò một chuyên gia về Trung Quốc và an ninh quốc gia cho nhiều thế hệ tổng thống kể từ thời Richard Nixon.

Với ngoại hình cao to, hói đầu, thông thạo tiếng Trung và có trong tay một bằng tiến sĩ về khoa học chính trị do Đại học Columbia (Mỹ) cấp, ông Pillsbury, 73 tuổi, nổi tiếng trong giới học giả về Trung Quốc vì khả năng tiếp cận nhiều quan chức tình báo và quân sự của quốc gia Đông Bắc Á này, cũng như sở trường sưu tầm và chuyển dịch các tài liệu hé lộ tư tưởng của các lãnh đạo Bắc Kinh.

Không giống những người khác trong chính quyền Trump, ông Pillsbury từng tự nhận mình là "kẻ ôm gấu trúc", ám chỉ người xem Trung Quốc có thể trở thành một đồng minh về kinh tế và chính trị. Song, ông bắt đầu có cái nhìn đen tối hơn về Trung Quốc, cũng như các tham vọng của nước này sau nhiều cuộc phỏng vấn và trò chuyện với các quan chức tình báo, quân sự hàng đầu ở Bắc Kinh. Và rồi, ông tìm thấy người bạn tâm giao ở ông Trump.

Ông Pillsbury gia nhập đội ngũ của ông Trump trong giai đoạn chuyển giao quyền lực năm 2016, sau khi tổng thống mới đắc cử điện đàm với lãnh đạo Đài Loan, phá vỡ các nghi thức ngoại giao và khiến Trung Quốc nổi giận.

Theo một cựu quan chức Nhà Trắng, ông Pillsbury phối hợp chặt chẽ với Matthew Pottinger, lãnh đạo cấp cao phụ trách các vấn đề châu Á trong Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ. Nhà Trắng đã cân nhắc giao cho ông đảm trách một cương vị chính thức, nhưng cũng có nhiều lo ngại về việc ông có thể tiếp cận các thông tin mật. Bản thân ông Pillsbury nói, tất cả hiện vẫn là khả năng và ông muốn trở thành Đại sứ Mỹ ở Trung Quốc một ngày nào đó.

Khi Tổng thống Trump ngày càng chú trọng vào an ninh kinh tế và an ninh quốc gia cũng như coi sự trỗi dậy của Trung Quốc là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ, vốn hiểu biết của ông Pillsbury về Trung Quốc ngày càng trở nên cần thiết.

Nhóm cố vấn kinh tế của ông Trump đang có sự chia sẽ sâu sắc về cách tiếp cận Trung Quốc, giữa một bên là những người theo chủ nghĩa dân tộc quốc gia như Giám đốc Hội đồng Thương mại quốc gia Navarro và Trưởng đoàn đàm phán thương mại Mỹ Lighthizer với phe có quan điểm ôn hòa gồm Bộ trưởng Tài chính Mnuchin và Giám đốc Hội đồng An ninh quốc gia Kudlow.

Dù có cái nhìn tương đối tiêu cực về Trung Quốc, nhưng ông Pillsbury luôn cố gắng giải thích cho giới chức Nhà Trắng rằng, các lãnh đạo Bắc Kinh cũng đối mặt với sự chia rẽ nội bộ. Ông cũng cố vấn cho tổng thống cách khoét sâu các chia rẽ này để chiếm lợi thế trước Trung Quốc.

Một số nhà phân tích nhận định, ông Pillsbury thể hiện giọng điệu mềm mỏng hơn nhằm chiếm thiện cảm của người Trung Quốc. Trong vòng 18 tháng qua, ông đã công du Trung Quốc tới 4 lần và đang lên kế hoạch quay trở lại đây trong tháng 12 này để chia sẻ các quan điểm của Mỹ với các cơ quan tư vấn, viện nghiên cứu của Trung Quốc.

Tư vấn và viết lách là nghề đem lại thu nhập cao cho ông Pillsbury. Ông đang hoàn thành một cuốn sách mới và nói đùa về việc sẽ cho ra mắt một bộ phim. Ông đang sống cùng vợ, một cựu vũ công ballet gốc Anh, trong một dinh thự trị giá tới 7,5 triệu USD tại Georgetown. Ông sở hữu trong tay một bộ sưu tập các tác phẩm nghệ thuật châu Á giá trị cùng một chiếc máy bay cỡ nhỏ Cessna phục vụ nhu cầu riêng.