Truy vết tội phạm bằng kỹ thuật 3D và công nghệ định vị toàn cầu

Thượng tá Nguyễn Phước Nhành, Trưởng phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Bình Phước phấn khởi, bộc bạch với PV Báo CAND, đấy là sản phẩm thể hiện sự tập trung trí tuệ, sáng tạo và đầy quyết tâm chính trị của tập thể đơn vị. Riêng cá nhân anh đã ấp ủ hàng chục năm rồi, nay mới thành hiện thực…

Tờ mờ sáng đầu tháng 4/2019, trong lúc thu gom rác tại bãi tập kết trên đường Nguyễn Huệ thuộc khu phố Suối Đá, phường Tân Xuân, TP Đồng Xoài (Bình Phước), một phụ nữ đã giật mình phát hiện một thi thể. Nhận được tin báo từ người phụ nữ này, Công an địa phương đã vào cuộc và nhanh chóng xác định thi thể là cụ bà Lê Thị Liên, 71 tuổi. 

“Sau khi khám nghiệm, qua dấu vết vật chứng tại hiện trường và tử thi cho thấy nơi tử thi được phát hiện không phải là hiện trường chính. Nạn nhân tử vong trước khi được đưa đến đây. Kết quả điều tra ban đầu cùng những giả thiết nhanh chóng được chúng phục dựng lại bằng công nghệ 3D, phục vụ cho công tác điều tra tiếp theo và đã xác định được người có liên quan”, Thượng tá Nguyễn Phước Nhành nhớ lại.

Lãnh đạo Phòng Kỹ thuật hình sự xem lại hành vi phạm tội của hung thủ trong vụ án xảy ra tháng 7-2019, được diễn hoạt bằng kỹ thuật 3D.

Tuy nhiên, khi được mời đến cơ quan điều tra, con nuôi của bà Liên là Trần Thị Uyên, quanh co không thừa nhận cho tới khi những dấu vết vật chứng và hành vi của thị ta được Phòng Kỹ thuật hình sự cập nhật, phục dựng, Uyên mới nhận tội. 

Theo đó, cụ Liên bị bệnh nặng và sức khỏe yếu dần. Trước đó vài ngày, cụ Liên bị trượt chân té và bà Uyên đã tự chăm sóc bà tại nhà. Tuy nhiên đến ngày 1/4, cụ đã qua đời. Thấy mẹ nuôi chết trong nhà, hoảng sợ không biết xử lý thế nào nên đến đêm 1/4, lợi dụng lúc trời mưa, bà Uyên đã bỏ thi thể cụ Liên vào chiếc chiếu, gói lại rồi chở ra bỏ ở bãi tập kết rác trên đường Nguyễn Huệ, cách nhà khoảng 2km… Cơ quan điều tra sau đó đã khởi tố Uyên về tội xâm phạm thi thể.

Với vụ “giết người” xảy ra ngày cuối tháng 7/2019 tại ấp Thuận Hải, xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú, Thượng tá Nguyễn Phước Nhành kể, trong quá trình điều tra, phát hiện có sự  mâu thuẫn giữa lời khai của hung thủ và dấu vết tại hiện trường, trên tử thi nên Phòng Kỹ thuật hình sự thực hiện việc phục dựng diễn biến hành vi của đối tượng với nạn nhân bằng phim 3D. Từ đó, giúp cơ quan điều tra nhanh chóng xác định hung thủ ra tay một mình, không có đồng phạm.

Để hiện thực hoá thành công 2 mô hình này, phục vụ công tác điều tra, tập thể Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Bình Phước đã trải qua giai đoạn ấp ủ nhiều năm và nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn với quyết tâm cao nhất bằng tinh thần “vừa làm, vừa nghiên cứu, vừa rút kinh nghiệm”. 

Nói thêm về công tác báo cáo kết quả khám nghiệm hiện trường – một công tác có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình điều tra, truy bắt thủ phạm, nhất là đối với án truy xét, chưa rõ thủ phạm, Thượng tá Nguyễn Phước Nhành cho biết, việc thực hiện hóa dấu vết vật chứng ở hiện trường, dựng lên những hình ảnh sống động, phục dựng lại mô hình diễn hoạt hành vi phạm tội với những giả thiết có căn cứ khoa học đã giúp đẩy nhanh tiến độ xác định thủ phạm, phá nhiều vụ án hóc búa. 

“Chúng tôi đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ phần mềm Autocad kết hợp hình ảnh vệ tinh Google Maps để xác định hiện trường, những cảnh vật xung quanh, vị trí dấu vết vật chứng tại không gian hiện trường một cách chính xác nhất. Đặc biệt hơn cả là việc phục dựng diễn biến hành vi của đối tượng trong các vụ án mờ, chưa rõ thủ phạm bởi khi đó các nguồn thông tin gần như bế tắc, hiện trường chỉ còn lại những dấu vết vật chứng trơ trọi. Khi ấy, chìa khóa duy nhất để mở cánh cửa vô hình của tội phạm không còn cách nào khác ngoài việc khai thác thông tin, đọc hiểu ngôn ngữ phát ra từ dấu vết vật chứng ở hiện trường”, Thượng tá Nguyễn Phước Nhành chia sẻ.

Khó khăn ban đầu mà tập thể Phòng Kỹ thuật hình sự Công an Bình Phước vấp phải khi quyết định chọn ứng dụng Maya (để phục dựng mô hình diễn hoạt hành vi gây án…) là ứng dụng này chưa được triển khai trong lực lượng Công an. 

“Chúng tôi rất mừng là anh em ai cũng cầu tiến, ham học hỏi. Dù công việc đang ngập đầu nhưng nhiều cán bộ đã sắp thời gian hợp lý, tự ứng trước một phần kinh phí, sử dụng phương tiện, thiết bị của cá nhân, xuống TP Hồ Chí Minh nhiều lần, để học”, lãnh đạo đơn vị cho biết.

Đến nay, 100% cán bộ chiến sĩ Đội Khám nghiệm hiện trường đã sử dụng ứng dụng vào sơ đồ hiện trường thành thạo với độ chính xác cao về vị trí dấu vết, sự tương quan của dấu vết tại hiện trường và không gian khu vực hiện trường vụ án đã xảy ra. 

“Việc vận dụng các mô hình đã giúp lãnh đạo cấp trên có đủ những thông tin về bức tranh toàn cảnh hiện trường của vụ án xảy ra, dấu vết vật chứng và những giả thiết về mô hình đối tượng; đặc điểm, số lượng đối tượng và diễn biến hành vi phạm tội của đối tượng tại hiện trường trên cơ sở khoa học, có sự chọn lựa, so sánh, đánh giá và chỉ đạo cho công tác điều tra phá án. Cách làm này không chỉ thay thế được cho biện pháp, cách làm thủ công, truyền thống mà còn tái hiện hình ảnh một cách sống động, chi tiết, rút ngắn thời gian phá án, tiết kiệm được nguồn nhân lực, kinh phí điều tra; quan trọng hơn hết là đảm bảo cho hoạt động tố tụng được chính xác, hiệu quả…”, lãnh đạo Phòng kỹ thuật hình sự cho biết thêm.

Sau gần 2 năm áp dụng, phục vụ hiệu quả công tác điều tra, phá án, 2 mô hình trên của Phòng Kỹ thuật hình sự đã được UBND tỉnh Bình Phước công nhận là một trong những mô hình điển hình, tiêu biểu của tỉnh. 

“Khi nghe chúng tôi thành công với 2 mô hình này, đã có một số đơn vị bạn thuộc Công an các tỉnh lân cận đến giao lưu, học hỏi kinh nghiệm. Chúng tôi cũng đã tham mưu Ban Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo trong thời gian tới sẽ triển khai nhân rộng mô hình này xuống lực lượng kỹ thuật hình sự Công an cấp huyện trên địa bàn”, Thượng tá Nguyễn Phước Nhành thông tin.