Hồi ức về trận chiến với “giặc lửa” chặn đứng thảm họa cho Hải Phòng

Để ngăn đám cháy không biến thành khối thuốc nổ khổng lồ, có thể phá hủy gần như toàn bộ thành phố Hải Phòng lúc bấy giờ, nhiều cán bộ chiến sỹ và thủy thủ đã phải hy sinh. Và chiến công ấy đã viết nên khúc tráng ca hào hùng trong trang sử vẻ vang của lực lượng Cảnh sát  PCCC Hải Phòng.

Chặn đứng thảm họa

Theo Biên niên sự kiện lịch sử Công an TP Hải Phòng giai đoạn 1954 - 1975 và các bài báo quốc tế ghi lại, vào tháng 7-1968, tàu Alexander Grin cập cảng Hải Phòng với lô hàng 1.500 tấn phân đạm viện trợ cho Việt Nam. Sau đó, đến sáng sớm ngày 5-8-1968, thủy thủ trực gác trên tàu phát hiện thấy ở hầm hàng số 3 có lửa loang trên bề mặt hàng hóa…

Đại tá Hoàng Xuân Lâm, nguyên Giám đốc Công an TP Hải Phòng nhớ lại, khi cán bộ, chiến sỹ Đội PCCC nhận được báo tới hiện trường, ngọn lửa đã bốc cao, khói độc tỏa ra nồng nặc cả khu vực Cảng Hải Phòng. Lúc bấy giờ đã có ý kiến đề xuất kéo tàu ra khỏi cảng để bảo đảm an toàn.

Chữa cháy tàu Alexander Grin tại Cảng Hải Phòng. Ảnh tư liệu

Tuy vậy, nếu kéo ra ngoài biển thì chúng ta chấp nhận hy sinh con tàu, mất đi toàn bộ hàng hóa quý giá, trong khi chúng ta đang rất cần. Quyết tâm cứu tàu, cứu hàng, lực lượng PCCC mặc dù phương tiện thô sơ nhưng tất cả đều đồng lòng bất chấp hiểm nguy leo lên boong tàu hướng vòi rồng phun nước xối xả vào đám cháy…

Là một trong những người trực tiếp tham gia chữa cháy vụ tàu Alexander Grin, Thượng tá Lê Văn Lưu, nguyên chiến sỹ Đội PCCC (Sở Công an Hải Phòng) nhớ lại lúc đó khi đang trực chiến đấu tại phân đội trung tâm thì có chuông báo cháy ở cảng Hải Phòng.

Tiểu đội trưởng Nguyễn Đình Thành tập trung đơn vị gồm 2 tiểu đội nhanh chóng xuất xe đến hiện trường. Cùng lúc đó toàn bộ lực lượng từ các phân đội PCCC Thượng Lý, Kiến An, Cát Cụt đều được huy động xuất xe đến chi viện.

Thượng tá Lê Văn Lưu cho biết, Phân đội PCCC trung tâm đầu tiên tiếp cận hiện trường đã thấy khói trắng xóa mù mịt. Sau khi được các thủy thủ tàu Liên Xô đưa mặt nạ phòng độc, lực lượng chữa cháy của ta không quản ngại hiểm nguy lao vào dập lửa. Cùng lúc này các tàu xung quanh cũng bơm nước hỗ trợ vào các đám cháy…

Hàng chục lượt cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát PCCC được huy động, thay phiên nhau không ngừng phun nước vào đám cháy. Sau nhiều giờ chiến đấu liên tục, ai nấy đều đen xạm, tức ngực khó thở vì hơi độc, nhưng tinh thần chiến đấu vẫn không hề suy giảm. Không một ai chịu lùi bước, vẫn bất chấp hiểm nguy, hăng hái lao vào dập lửa cứu tàu, cứu tài sản. Do trang bị dụng cụ bảo hộ sơ sài, nhiều người sau đó bị nhiễm độc ngất đi, nhưng khi được cấp cứu tỉnh lại đã xông ngay lên tàu chữa cháy.

“Tôi sau đó bị nhiễm độc nặng quá ngất đi, khi tỉnh lại thấy mình trong bệnh viện. Vì tình trạng nhiễm độc quá nặng các bác sỹ phải thay máu cho tôi”, ông Lưu kể lại.

Cùng tham gia chữa cháy hôm đó, ông Đỗ Văn Đàm nhớ lại khi nhận được tin, mặc dù không trong ca trực nhưng vẫn xin cấp trên cho phép tham gia chữa cháy. Bất chấp nguy hiểm, ông Đàm đã cùng Tiểu đội trưởng Nguyễn Đình Thành và ông Đỗ Duyên Thịnh trực tiếp xuống trinh sát và mở cửa hầm cho đồng đội phun thẳng nước vào dập tắt đám cháy. Khi trở ra cả 3 người đều khó thở, được đưa đi cấp cứu, nhưng ông Thành và ông Thịnh đã hy sinh. Còn ông Đàm, nitrat amoniac ngấm vào đến đâu ruột bị thối đến đó, phải phẫu thuật mổ cắt ruột mấy lần…

Cuộc chiến với “giặc lửa” kéo dài suốt đêm, đến rạng sáng hôm sau, đám cháy trên tàu Alexander Grin được dập tắt hoàn toàn. Tàu chỉ bị hư hỏng nhẹ, phần lớn lượng hàng quý giá mà Liên Xô viện trợ được bảo toàn.

Tuy nhiên, để vụ cháy tàu không biến thành một khối thuốc nổ khổng lồ đã có sự mất mát hy sinh không hề nhỏ. Cùng với 2 chiến sỹ thuộc Đội PCCC (Sở Công an Hải Phòng), còn có 6 thủy thủ tàu Liên Xô đã anh dũng nằm xuống, trong đó có thuyền trưởng Khutorsky. Ngoài ra còn 74 người khác bị thương, trong đó người là 37 cán bộ, chiến sỹ Đội PCCC thuộc Sở Công an Hải Phòng phải nhập viện cấp cứu và sau đó có 4 người bị nhiễm độc phải thay máu.

Theo phân tích của các chuyên gia sau này, phân đạm cháy sẽ tạo ra nitrat amoniac là chất cực kỳ nguy hiểm. Lúc đó 1.500 tấn nitrat ammoniac trên tàu Alexander Grin sẽ trở thành một khối thuốc nổ khổng lồ, có thể sẽ san phẳng toàn bộ khu vực Cảng và 1/3 thành phố Hải Phòng đổ sập kèm theo đó là khói độc sẽ tràn khắp thành phố, lan sang một số địa phương lân cận…

Bài học còn nguyên giá trị...

Đại tá Phạm Viết Dũng, Phó Giám đốc CATP Hải Phòng khẳng định, 50 năm đã trôi qua nhưng vụ chữa cháy tàu Alexander Grin luôn là bài học kinh nghiệm, mang tính thời sự tới tận ngày nay. Sau đó còn được tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu bổ sung vào giáo trình giảng dạy của Trường Hạ sỹ quan Cảnh sát PCCC.

Đặc biệt, Hải Phòng là thành phố có hệ thống cảng biển lớn nhất miền Bắc. Những con tàu, những kho hàng khổng lồ ở các cảng biển, chỉ một phút lơ là, đám cháy bùng lên không được xử lý kịp thời đều có thể trở thành thảm họa…

Đại tá Phạm Viết Dũng khẳng định thêm rằng, từ vụ cứu tàu Alexander Grin tới nay, lực lượng Cảnh sát PCCC Công an TP Hải Phòng đã có thêm nhiều bài học kinh nghiệm. Năng lực PCCC và cứu hộ, cứu nạn được nâng cao, phương tiện được quan tâm đầu tư hiện đại…

Cụ thể, vào chiều ngày 10-3-2018, tại cảng K99, luồng Sông Cấm (phường Đông Hải 2, quận Hải An), tàu Hải Hà 18 thuộc Công ty TNHH Vận tải thủy bộ Hải Hà đã xảy ra sự cố cháy nổ khi đang xuất hàng. Tàu chở 900m3 xăng A92. Khi xảy ra sự cố, tàu đã bơm được khoảng 300m3, còn 600m3 trên tàu. Nguyên liệu là chất đốt nên ngọn lửa nhanh chóng bốc lên, cột khói cao hàng trăm mét.

Vụ cháy tàu Hải Hà 18 khiến nhiều người dân Hải Phòng hoang mang lo sợ, bởi nếu không dập tắt kịp thời 600m3 xăng trên tàu phát nổ sẽ khiến cả khu vực cảng K99 bị san phẳng, cháy lan ra cả hệ thống tổng kho xăng dầu, khí đốt hóa lỏng dày đặc ở khu vực.

Tuy nhiên, với tinh thần quả cảm, nỗ lực không ngừng của các lực lượng tham gia chữa cháy, cùng với sự chỉ đạo quyết liệt, cụ thể của lãnh đạo Bộ Công an, vụ cháy đã được khống chế hoàn toàn, đảm bảo an toàn tuyệt đối không để xảy ra thiệt hại về người.

Trước đó không lâu, tàu Hải An 16 thuộc Công TNHH Đầu tư Dịch vụ Hoàng Phát, khi đang bơm xăng tại khu vực cầu cảng K99 (cảng Đình Vũ, quận Hải An) cũng đã xảy ra sự cố nổ buồng bơm, làm 3 người ở gần đó bị thương. Đáng chú ý, tại thời điểm xảy ra sự cố nổ buồng bơm, trên khoang hàng của tàu Hải An 16 có còn gần 4 nghìn m3 xăng A92. Song, nguy cơ thảm họa được ngăn chặn.

Cùng với với đó, lực lượng Cảnh sát PCCC Hải Phòng trong những năm qua còn khống chế nhiều vụ hỏa hoạn, rò rỉ hóa chất khác.