I. DÂN QUÂN TỰ VỆ VIỆT NAM - 90 NĂM XÂY DỰNG, CHIẾN ĐẤU VÀ TRƯỞNG THÀNH
Ngày 28/3/1935, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất tại Ma Cao (Trung Quốc), Đảng ta đã ra “Nghị quyết về đội tự vệ”, đây là lần đầu tiên, những nguyên tắc xây dựng về chính trị cũng như quân sự của lực lượng nửa vũ trang cách mạng của Đảng được đề ra một cách cơ bản và tương đối toàn diện; thể hiện quan điểm giai cấp, quan điểm quần chúng và quan điểm thực tiễn trong đường lối cách mạng của Đảng, cũng như việc xây dựng lực lượng nửa vũ trang trong hoàn cảnh đấu tranh chính trị. Những nguyên tắc ấy là cơ sở đầu tiên của quan điểm xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân của Đảng ta sau này. Nghị quyết khẳng định “Tự vệ đội càng mạnh thì tức là có điều kiện thuận lợi để sau này tổ chức du kích chiến tranh và vũ trang bạo động”. Ngay sau khi có nghị quyết của Đảng, các Đội tự vệ công nông mang tính chất là những tổ chức vũ trang quần chúng ra đời, là tiền thân của các Đội Cứu quốc quân, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.
Trong những năm 1939 - 1940, phong trào cách mạng của quần chúng đã từ đấu tranh chính trị từng bước tiến lên đấu tranh vũ trang, kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh quân sự. Một số Đội du kích ra đời và phát triển thành các trung đội Cứu quốc quân. Lực lượng tự vệ được khẩn trương xây dựng ở trên khắp các tỉnh, nhất là ở Bắc Bộ, Trung Bộ.
Thời kỳ chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền (1940 - 1945), đi đôi với chủ trương mở rộng và củng cố các đội tự vệ ở khắp các vùng nông thôn, thành thị, Đảng ta đã chủ trương thành lập các đội tự vệ cứu quốc, các tổ, tiểu đội du kích cứu quốc và các đội du kích chính thức. Các đội tự vệ đã trở thành tổ chức vũ trang quần chúng của các đoàn thể cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh, được xây dựng ở các căn cứ, địa phương có điều kiện; phối hợp với các đơn vị cứu quốc quân, Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện vũ trang khởi nghĩa từng phần, tiến hành chiến tranh du kích cục bộ, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa Việt Bắc, Đông Bắc, Ninh Bình, Thanh Hóa, Ba Tơ ... Đến tháng 8/1945, lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) đã phát triển lên tới vài chục nghìn người cùng với giải phóng quân và toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc tổng khởi nghĩa.
Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 02/9/1945, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, DQTV Việt Nam trở thành lực lượng vũ trang của Nhà nước, một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân. Lực lượng này đã thực sự là một trong những công cụ chuyên chính chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng còn non trẻ và thành quả cách mạng.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, lực lượng DQTV đã phát triển lên gần 3 triệu người, cùng bộ đội địa phương đã tiêu diệt 23,1 vạn/tổng số 50 vạn quân địch, làm tan rã trên 20 vạn tên và kiềm chế, phân tán trên 90% tổng số lực lượng địch trên toàn chiến trường. Lực lượng DQTV và du kích đã đóng góp công sức và xương máu vô cùng to lớn vào chiến công chung của toàn dân tộc, chấm dứt hơn 80 năm đô hộ của chủ nghĩa thực dân.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lực lượng DQTV ở miền Bắc đã tích cực tham gia cải cách ruộng đất, đánh đổ địa chủ, phong kiến, khôi phục và đẩy mạnh sản xuất; phối hợp với bộ đội, công an và nhân dân thực hiện “tay cày tay súng, tay búa tay súng” chiến đấu liên tục ngày đêm. Cùng với mạng lưới bắn máy bay địch bay thấp bằng súng bộ binh hình thành lưới lửa tầm thấp dày đặc vô cùng lợi hại, DQTV đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội phòng không, không quân bắn rơi nhiều máy bay địch. Riêng DQTV đã độc lập bắn rơi 424 máy bay các loại trong tổng số 4.181 máy bay Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc, bắt sống hàng trăm tên giặc lái và hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch. Lực lượng dân quân du kích ở miền Nam luôn chủ động đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng các hình thức đánh địch hết sức phong phú, sáng tạo trên khắp 3 vùng chiến lược. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, lực lượng DQTV cùng bộ đội chủ lực và toàn dân miền Nam tiến công và nổi dậy đồng loạt; xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, DQTV tham gia xây dựng các cụm chiến đấu, đẩy mạnh xây dựng các tuyến phòng thủ biên giới, nhất là các khu vực trọng điểm, xây dựng thế trận, hoạt động chiến đấu trên tuyến Tây Nam và biên giới phía Bắc, góp phần đánh thắng cuộc chiến tranh lấn chiếm biên giới của các thế lực thù địch. Giai đoạn cả nước thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội, DQTV Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò làm nòng cốt cho nhân dân ở cơ sở khắc phục hậu quả chiến tranh, tích cực rà phá bom mìn, giải phóng hàng triệu ha đất; truy quét tàn quân, bọn phản động của địch còn cài cắm lại; phối hợp với Bộ đội Biên phòng, Công an nhân dân và các lực lượng khác bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước; khẳng định rõ vị trí, vai trò chiến lược của lực lượng DQTV để góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh.
DQTV tham gia hàng nghìn lượt diễn tập cùng với các đơn vị bộ đội đóng quân trên địa bàn, diễn tập phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, khắc phục thảm họa, sự cố thiên tai. Thông qua các cuộc diễn tập đã nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương, khả năng làm tham mưu của cơ quan quân sự và các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương, nâng cao khả năng thực hành xử trí các tình huống về quốc phòng, an ninh, nhất là tình huống thực tiễn cho DQTV, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, cùng với các lực lượng bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.
Trải qua 90 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, DQTV Việt Nam luôn đoàn kết thống nhất, trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động, học tập, công tác hiệu quả, sáng tạo lập nhiều chiến công to lớn. DQTV sống, chiến đấu trong lòng dân, được nhân dân yêu thương, đùm bọc, kế thừa và phát huy tinh thần yêu nước và nghệ thuật quân sự của dân tộc Việt Nam, vượt qua muôn vàn gian lao, thử thách, cùng với các lực lượng khác và nhân dân làm nên những thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm tròn nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Qua các thời kỳ cách mạng, đã có trên 370 tập thể và 284 cá nhân được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. Năm 2015, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống, DQTV Việt Nam được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng.
Những công lao to lớn và thành tích vẻ vang của DQTV Việt Nam đã đóng góp vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay như khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Dân quân, tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là một bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận địch nhân hung bạo thế nào hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó, thì địch nào cũng phải tan rã”.
II. PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG VẺ VANG, DQTV BẮC KẠN ĐÓNG GÓP XỨNG ĐÁNG CHO SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Cùng với sự ra đời lớn mạnh của lực lượng vũ trang cả nước, ngày 13/4/1947, tại đồi Độc Lập, thị xã Bắc Kạn (nay là thành phố Bắc Kạn), Ban Chỉ huy tỉnh đội Bộ dân quân tỉnh Bắc Kạn, nay là Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh được thành lập. Đây là một bước ngoặt quan trọng cho sự phát triển của lực lượng vũ trang tỉnh. Ngay sau khi thành lập, Tỉnh đội Bộ dân quân Bắc Kạn bắt tay ngay vào việc củng cố, tổ chức xây dựng lực lượng, trong đó có DQTV. Đến giữa năm 1947, toàn tỉnh đã xây dựng được 17 đại đội dân quân, du kích với 1.500 cán bộ, chiến sĩ.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Bắc Kạn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức khi vừa ổn định sản xuất, cung cấp sức người, sức của cho tiền tuyến vừa phải thực hiện nhiệm vụ tiễu phỉ, đảm bảo con đường huyết mạch số 3 - con đường chính chi viện cho chiến trường biên giới. Lực lượng DQTV đã phối hợp với các lực lượng và nhân dân tu sửa được 275 km mặt đường, 150 chiếc cầu với tổng chiều dài 1.267 m; đã huy động được 4.789 kg thực phẩm, 9.021 cán bộ, chiến sĩ lên đường đánh giặc; nhiều đồng chí đã lập công xuất sắc, được tặng danh hiệu dũng sĩ diệt Mỹ.
Kế thừa những thành tích đặc biệt xuất sắc trong các cuộc kháng chiến, DQTV Bắc Kạn tiếp tục phát huy truyền thống trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo các địa phương, đơn vị triển khai thực hiện xây dựng lực lượng DQTV hợp lý về cơ cấu, tổ chức, biên chế. Hàng năm, lực lượng DQTV luôn được củng cố, kiện toàn với phương châm “vững mạnh, rộng khắp”. Tỷ lệ DQTV đạt 1,8% so với dân số, chất lượng chính trị bảo đảm, đảng viên đạt 28%, đoàn viên đạt 62,1%, nữ đạt 18,45%, bộ đội phục viên xuất ngũ đạt 13,6%.
Lực lượng DQTV có ở tất cả các cơ quan, đơn vị, thôn, xóm, là đội quân chủ lực trong phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, phòng, chống cháy rừng, bảo vệ rừng, xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh toàn diện. Lực lượng này thường xuyên được huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc và nhân dân; là đội quân tiên phong trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, xây dựng nông thôn mới…
Với những thành tích đạt được, DQTV góp phần cùng lực lượng vũ trang tỉnh được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương bảo vệ Tổ quốc Hạng Nhất, Hạng Nhì, Hạng Ba; Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua năm 1998; Bộ Quốc phòng, Quân khu 1 tặng 8 Cờ đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua.
Trong những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó đoán định. Hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn, song đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn, thách thức. Sự xuất hiện của các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự hiện đại, nhiều hình thái chiến tranh mới làm thay đổi môi trường chiến lược. Các thách thức an ninh phi truyền thống, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông, tác động tiêu cực đến sự tồn tại, phát triển bền vững của các quốc gia.
Ở trong nước, mặc dù đạt được nhiều thành tựu về kinh tế - xã hội, kinh tế vĩ mô bảo đảm ổn định; tiềm lực đất nước tiếp tục được tăng cường, uy tín, vị thế trên trường quốc tế được nâng cao, song cũng còn nhiều khó khăn, thách thức, còn tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định. Các thế lực thù địch, phản động tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước, quân đội với âm mưu, thủ đoạn ngày càng công khai, trực diện và tinh vi hơn.
Đối với tỉnh Bắc Kạn, trong những năm qua, tình hình quốc phòng - an ninh luôn được giữ vững và ổn định; năm 2025 và những năm tới có rất nhiều nhiệm vụ quan trọng phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo; đặc biệt là nhiệm vụ tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; cả nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
Tình hình và nhiệm vụ trên, đặt ra cả những thời cơ và thách thức đan xen đối với sự nghiệp xây dựng lực lượng vũ trang nói chung, DQTV nói riêng. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới, lực lượng DQTV tỉnh tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt một số nội dung trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục quán triệt, thực hiện hiệu quả Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Luật Dân quân tự vệ; Đề án số 323/ĐA-UBND, ngày 10/11/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh về tổ chức xây dựng lực lượng, huấn luyện, hoạt động và bảo đảm chế độ, chính sách cho dân quân tự vệ trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. DQTV phải thường xuyên được giáo dục, quán triệt xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, không mơ màng, chủ quan trong mọi tình huống, nhất là trong dịp diễn ra đại hội Đảng các cấp và bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp.
Hai là, chỉ đạo tổ chức kiện toàn biên chế, huấn luyện chặt chẽ. Trong đó, tập trung huấn luyện những nhiệm vụ sát với tình hình thực tiễn ở địa phương như: Huấn luyện phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn, phòng, chống cháy rừng; bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng phối hợp tuần tra kiểm soát địa bàn; duy trì nghiêm hoạt động của Tổ dân quân thường trực, phối hợp bảo đảm tốt an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh toàn diện.
Ba là, cấp ủy, chính quyền địa phương, nhất là cấp cơ sở thường xuyên quan tâm chăm lo bảo đảm tốt các chế độ, tiêu chuẩn, giới thiệu, định hướng, tạo việc làm và thu nhập để cho cán bộ, chiến sĩ DQTV yên tâm công tác. Phát huy hiệu quả vai trò của DQTV là đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, phát triển kinh tế tại địa phương.
Kỷ niệm 90 năm Ngày truyền thống lực lượng Dân quân tự vệ Việt Nam là dịp để chúng ta ôn lại và phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, truyền thống vẻ vang mà lớp lớp các thế hệ cha ông đã xây đắp nên. Từ đó, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc, củng cố lòng tin cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân các dân tộc trong tỉnh vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”./.
Trang thông tin điện tử Công an Bắc Kạn
