Bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với tội tài trợ khủng bố và tội rửa tiền

Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với 31 tội phạm (13 tội phạm về môi trường, 18 tội phạm về kinh tế), nay Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 bổ sung thêm quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với 2 tội đó là tội tài trợ khủng bố và tội rửa tiền, nâng số tội phạm mà pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự là 33.

Theo đó, trách nhiệm hình sự pháp nhân thương mại phạm tội tài trợ khủng bố và tội rửa tiền được quy định cụ thể như sau:

Đối với tội tài trợ khủng bố: pháp nhân thương mại thực hiện hành vi huy động, hỗ trợ tiền, tài sản dưới bất kỳ hình thức nào cho tổ chức, cá nhân khủng bố sẽ bị phạt tiền từ 7.000.000.000 đồng đến 15.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm; pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1 năm đến 3 năm; trường hợp pháp nhân thương mại phạm tội theo quy định Điều 79 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;

Đối với tội rửa tiền: pháp nhân thương mại tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có; 

sử dụng tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác; che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó… thì bị phạt tiền thấp nhất từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng, cao nhất là từ 10.000.000.000 đồng đến 20.000.000.000 đồng; 

đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 1 năm đến 3 năm; pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 3 năm; phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Việc bổ sung quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại với tội tài trợ khủng bố và tội rửa tiền có ý nghĩa rất quan trọng, tạo thuận lợi trong hợp tác quốc tế đặc biệt là về thương mại, đầu tư, tài chính, ngân hàng phục vụ phát triển đất nước; vì hiện nay, Việt Nam đã tham gia Công ước của liên hợp quốc về phòng chống vận chuyển trái phép chất ma túy và các chất hướng thần (1988), Công ước của Liên hợp quốc về ngăn chặn tài trợ cho khủng bố (1999), cũng như Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (2000), theo yêu cầu của các Công ước này các quốc gia thành viên có nghĩa vụ phải hình sự hóa hành vi tài trợ khủng bố và rửa tiền đối với pháp nhân. 

Theo chu kỳ, năm 2018, quốc tế sẽ tiến hành rà soát, đánh giá về những tiến triển của Việt Nam trong công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, nếu Việt Nam không thực hiện cam kết với quốc tế về việc bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với tội rửa tiền và tài trợ khủng bố thì nước ta sẽ có nguy cơ bị xếp hạng “không tuân thủ” và bị đưa trở lại danh sách các quốc gia thiếu hụt về cơ chế chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, phải chịu sự rà soát của lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố gây ảnh hưởng bất lợi đối với Việt Nam trong hợp tác quốc tế, nhất là trong lĩnh vực thương mại, đầu tư, tài chính, ngân hàng.

Bên cạnh việc bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với tội tài trợ khủng bố và tội rửa tiền, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, đã sửa đổi, bổ sung quy định khác liên quan đến pháp nhân thương mại phạm tội ở một số điều luật; 

cụ thể như Điều 9 (phân loại tội phạm), Điều 76 (phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại), Điều 86 (quyết định hình phạt trong trường hợp pháp nhân thương mại phạm nhiều tội), Điều 188 (tội buôn lậu), Điều 189 (tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới), Điều 193 (tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, Điều 194 (tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, Điều 195 (tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi... việc sửa đổi, bổ sung này để khắc phục bất cập của Bộ luật Hình sự năm 2015. 

Trong đó, đáng chú ý nhất đó là việc bổ sung quy định về phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại phạm tội, bổ sung quy định này có ý nghĩa quan trọng để xác định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, thẩm quyền điều tra của cơ quan tiến hành tố tụng đối với pháp nhân thương mại phạm tội; ngoài ra việc sửa đổi, bổ sung quy định về tổng hợp hình phạt trong trường hợp pháp nhân thương mại phạm tội có ý nghĩa rất quan trọng trong xét xử.