Gặp nghệ nhân đúc đồng xác lập nhiều kỷ lục Guinness

Từ người phục dựng nghề đúc đồng…

Sinh ra, lớn lên trong gia đình có nghề gia truyền đúc đồ dân dụng bằng đồng nhưng nghệ nhân Nguyễn Bá Châu (SN 1962,  Làng Chè - Trà Đông, Thiệu Trung, Thiệu Hóa) cũng đã nếm rất nhiều mùi thất bại trước khi ghi tên mình vào sách kỷ lục.

Ngay từ những ngày nhỏ, ông Châu đã theo cha phụ giúp những việc đúc đồng. Tình yêu nghề nhen nhóm ngay từ những ngày ông còn ấu thơ. Kỷ niệm không thể nào quên khiến ông gắn bó với nghề đến tận bây giờ là thời điểm những năm 1970, sau 1 năm Bác Hồ qua đời, cha ông là cụ Nguyễn Bá Xuân - lúc đó là chủ nhiệm HTX đúc đồng của xã được mệnh lệnh đúc pho tượng đồng Bác Hồ theo mẫu do nhà điêu khắc Lê Đình Quỳ tạc bằng đất. 

Ông Châu tự hào vì đó là pho tượng đồng về Bác đầu tiên, nặng tới 470kg do bố ông vừa chỉ đạo, vừa làm cùng nhóm thợ.

Bản thân ông được tiếp truyền từ đời cha ông. Một thời gian dài, nghề đúc bị mai một do nhu cầu cũng như thị trường, số hộ trong làng theo nghề rất ít, ông cũng phải từng bỏ nghề để theo nghề mộc mưu sinh.

Thời điểm những năm 1998 - 2000, ông Châu quyết định trở lại với nghề. Sự trở lại đầy khó khăn khi kinh tế hạn hẹp, những vật dụng, lò đúc không còn. Sản phẩm mới, kỹ năng chưa có, thị trường cũng không…

Sau hai năm nghiên cứu và nhiều lần thất bại, năm 2000, nghệ nhân là người đầu tiên đúc thành công trống đồng. Cũng từ đó, ông mở thêm lớp dạy nghề đúc đồng bằng phương pháp truyền thống cho người dân trong làng. Nhờ vào tâm huyết của nghệ nhân còn yêu nghề, tiếc nghề, nghề đúc đồng làng Trà Đông cũng dần được khôi phục.

Ông kể, nghề đúc đồng của gia đình đã lưu truyền qua bao nhiêu thế hệ. Bản thân ông thành công đến ngày hôm nay cũng là nhờ vào sự “truyền lửa” của bố mình trước đó. Cái nghề gia truyền tuy vất nhưng mà mỗi sản phẩm ra đời là một thành quả, một niềm vui đối với những người thợ, người nghệ nhân như ông.

…Đến nghệ nhân xác lập nhiều kỷ lục Guinness

Nghệ nhân Nguyễn Bá Châu ngày càng khẳng định được thương hiệu đúc đồng bằng phương pháp thủ công truyền thống. Năm 2008, ông bắt đầu thành lập công ty sản xuất, kinh doanh sản phẩm đúc đồng. Ngoài trống đồng, ông còn sản xuất những sản phẩm tinh xảo như tượng phật, tượng chân dung, lư hương, con giống…

Nghệ nhân Nguyễn Bá Châu là tác giả của chiếc trống đồng Ngọc Lũ lớn nhất Việt Nam bằng phương pháp thủ công truyền thống. Trống đồng kỷ lục này cao 1,6m, rộng 2,4m hiện đang trưng bày tại khu dã ngoại huyện Long Khánh, tỉnh Đồng Nai.

Đặc biệt là sản phẩm đôi tượng thần đèn ngồi quỳ và chiếc trống đồng hai mặt đánh kêu như trống da đã được xác lập kỷ lục Guinness Việt Nam. Hai hiện vật này đang được lưu giữ tại chùa Đông Sơn và Thiền viện trúc lâm Hàm Rồng (Thanh Hóa).

Cũng chính ông là người đã đúc thành công trống đồng đánh kêu như trống da hiện đang đặt tại đền mẹ Âu Cơ, đền Hùng - Phú Thọ.

Bằng tài năng của mình, ông Châu được giao trọng trách đúc 1.000 pho tượng mẹ Âu Cơ làm quà tặng các nguyên thủ, chính khách của 21 nền kinh tế đến dự Hội nghị Cấp cao APEC tổ chức tại Đà Nẵng hồi tháng 11/2017. Ông chính thức xác lập kỷ lục thứ 4 của Guinness Việt Nam khi là người thực hiện đúc tượng Mẹ làm quà tặng Hội nghị cấp cao APEC với số lượng nhiều nhất.

Mới đây, nghệ nhân Châu cùng công nhân đã hoàn thành bộ đôi quả cầu có chất liệu đồng cao 2 m, nặng 6 tấn để trưng bày tại Nghi Sơn.

Nhớ lại khoảng thời gian khó khăn nhất ông Châu chia sẻ: "Khi quyết quay lại phục dựng nghề đúc đồng lúc đó gia đình tôi rất khó khăn. Cái khó nhất là không có nơi nào để học hỏi. Tôi tự mày mò mua sách, tìm hiểu các kiểu trống đặt tại những bảo tàng trong nước. Về nhà 1 mình bắt tay vào làm, lúc đầu, thất bại rất nhiều. Tuy nhiên, tất cả mọi người trong gia đình đều ủng hộ, tôi phải bán xe đạp, bán của hồi môn lúc cưới vợ để đầu tư mua sắm trang thiết bị".

Tính đến nay, nghệ nhân Châu đã có hơn nửa thế kỷ gắn bó với nghề đúc đồng. Ông tâm sự: “Một sản phẩm đúc đồng chất lượng không chỉ yêu cầu người làm nghề phải có tay nghề vững, kỹ thuật chính xác mà còn phải tập trung cao độ, thổi hồn vào sản phẩm. Có như vậy, mới làm nên những chi tiết hoa văn sắc nét, sinh động, đạt đến độ tinh xảo”.

Bình Minh