Không tăng lương gây tác động tiêu cực lớn hơn việc thâm hụt nguồn đầu tư!

- Một nội dung sẽ được Quốc hội quyết định tại kỳ họp này đang nhận rất nhiều quan tâm từ dư luận là dự kiến tăng lương cho khối cán bộ công chức, viên chức lên mức 1,6 triệu đồng/tháng vào năm sau, 2020. Là đại diện cơ quan giám sát vấn đề tiền lương, lao động của Quốc hội, ông có ý kiến gì về nội dung này?

- Đề xuất tăng lương năm 2020 của Chính phủ rất phù hợp. Phù hợp trước hết với Nghị quyết của Quốc hội, xác định tới 2020, trước khi thực hiện kế hoạch cải cách tiền lương của 2021 thì cần điều chỉnh nâng mức tiền lương cơ sở bình quân mỗi năm 7-8%. Năm ngoái, cả nước đã thực hiện tăng lương 7%, năm nay, nếu mức tăng là 110.000 đồng thì tức là tăng 7,33%. Có tăng lương được vào năm 2020 thì mới có cơ hội để thực hiện việc cải cách tiền lương vào năm 2021 như yêu cầu đề ra.

Vấn đề là Chính phủ cân đối nguồn lực để tăng lương ở đâu.

Theo tôi, ngoài những đề xuất như giảm chi hành chính, tiết kiệm, tăng nguồn thu ngân sách… thì Chính phủ phải hết sức lưu ý đến chuyện cả nước đang thực hiện Nghị quyết về đổi mới hệ thống chính trị với các đơn vị tổ chức trong đảng và Nghị quyết về đổi mới các đơn vị sự nghiệp công lập của Trung ương. Phải dùng khoản tiết kiệm được khi đưa công chức, viên chức ra khỏi bộ máy hưởng lương nhà nước để dùng quỹ này bổ sung cho nguồn cải cách tiền lương.

Ví dụ, ngành y tế trong 2 năm qua cắt giảm được 25.000 biên chế, tiết giảm được phần ngân sách trung ương chi trả lương cho số này 2.100 tỷ thì chúng ta phải tập trung nguồn này để cải cách tiền lương năm 2020.

- Ngoài nguồn 2.100 tỷ từ việc giảm biên chế viên chức ngành y tế như ông nói, bộ máy hành chính nhà nước thực sự vẫn được cho là ngày càng phình lớn. Nghịch lý này thách thức thế nào với việc tăng lương?

- Như báo cáo của Chính phủ thì tiến độ sắp xếp đơn vị hành chính sự nghiệp và các tổ chức chính trị xã hội hiện rất chậm và hiệu quả chưa cao. Việc này tác động rất lớn đến chính sách cải cách tiền lương, nhất là ứng với yêu cầu của năm 2021 bởi bộ máy quá cồng kềnh thì ngân sách không chịu nổi. Bộ máy lớn mà cứ cố cải cách tiền lương thì dẫn đến chuyện sẽ lạm phát tiền lương.

Cho nên tôi nghĩ, nếu muốn cải cách chính sách tiền lương nữa thì chỉ còn hơn 1 năm của nhiệm kỳ nữa thôi, Chính phủ phải tích cực để tinh giản biên chế, cải cách bộ máy hành chính, đặc biệt là sắp xếp lại các đơn vị hành chính sự nghiệp theo hướng mau chóng chuyển sang tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Mà phải hiểu đúng tự chủ ở đây là tự chủ cả tài chính, bộ máy, biên chế, lao động để cho người ta tự chủ lo lấy tiền lương. Còn nhà nước giao cho các đơn vị hành chính công lập nhiệm vụ gì thì nhà nước trả chi phí cho phần đó. Có như vậy mới giải quyết được chính sách cải cách tiền lương.

- Nêu ý kiến về đề xuất tăng lương của Chính phủ, UB Tài chính - Ngân sách cảnh báo, tăng lương sẽ ảnh hưởng tới việc tăng chi thường xuyên trong khi nhà nước đang nỗ lực để giảm tỷ lệ chi này?

- Đương nhiên tăng lương sẽ dẫn tới tăng chi thường xuyên. Thực tế có mâu thuẫn, chúng ta muốn giảm chi thường xuyên nhưng việc tăng lương cũng là theo nghị quyết củaTtrung ương, của Quốc hội để đảm bảo đời sống của người lao động. Nếu tăng lương mà để cho giá tăng lên nữa thì việc tăng lương không có ý nghĩa.

Vậy vấn đề cơ bản là Chính phủ phải điều hành kinh tế vĩ mô sao để không làm tăng chỉ số giá sinh hoạt (CPI) và tiếp tục tích cực cải cách bộ máy để giảm nhẹ biên chế và chuyển mạnh các đơn vị sự nghiệp công lập sang mô hình tự chủ tự chịu trách nhiệm thì mới có nguồn để cải cách tiền lương và mới giảm được chi hành chính, trong đó có chi ngân sách cho  tiền lương.

Phải tập trung vào khu vực này vì bộ máy nhà nước hiện có hơn 300.000 công chức, chiếm tỷ trọng không lớn trong dân số trong khi khu vực viên chức 2,2 triệu người.

- Theo tính toán của cơ quan thẩm tra báo cáo của Chính phủ, việc tăng lương năm sau nếu thực hiện sẽ cần phải dùng đến 50% nguồn tăng thu ngân sách địa phương, 40% nguồn tăng thu ngân sách trung ương của năm nay để đảm bảo. điều đó sẽ ảnh hưởng lớn tới phần chi chi đầu tư phát triển?

- Điều đó chắc chắn sẽ đe dọa đến việc đầu tư cho xây dựng cơ bản, hạ tầng cơ sở. Tuy nhiên, nếu chúng ta muốn nâng năng suất lao động, để việc sử dụng nguồn lao động cho hiệu quả thì nhất thiết phải tăng lương. Đầu tư tăng lương cũng chính là đầu tư cho phát triển và tăng lương thậm chí trong giai đoạn hiện nay khi tiền lương của công chức viên chức thì nó có ý nghĩa vô cùng quan trọng để tạo ra hiệu suất, hiệu quả công việc.

Trong cải cách tiền lương, bao giờ cũng cần tính toán ở hai khía cạnh, một là việc tăng lương có lợi cho người lao động để thúc đẩy phát triển kinh tế, hai là tính hướng không có lợi cho người lao động mà đầu tư vào xây dựng cơ bản. Kết quả chung cho thấy, việc không đầu tư cho người lao động tác động tiêu cực nhiều hơn so với việc thâm hụt nguồn đầu tư phát triển.

Vậy nên theo tôi trong giai đoạn hiện nay, đầu tư cho người lao động thông qua việc cải thiện tiền lương chính là đầu tư cho phát triển. Chúng ta phải chịu đựng việc này một vài năm, chắc chắn như vậy, để tạo ra động lực cho phát triển. Nhưng sau đó ta phải sắp xếp cho hợp lý bộ máy.

- Với việc tăng lương lần này, chúng ta đã đuổi kịp lộ trình cải cách tiền lương đã đề ra sau nhiều năm tiến độ đã bị lùi, giãn, hoãn?

- Tôi xin lưu ý, bản chất hiện nay tiền lương của nhiều cơ quan đơn vị đã đạt đến đỉnh cao của kế hoạch cải cách tiền lương vào 2021 bởi chúng ta nói tiền lương thấp thì mới chỉ nói lương cơ sở và các loại phụ cấp rất cơ bản. Còn tổng thu nhập của người lao động, rất nhiều ngành nghề lĩnh vực và khu vực công chức đã cao hơn rồi.

Phương Thảo (thực hiện)