Bàn thêm về tiêu chuẩn cán bộ cấp chiến lược theo tinh thần Nghị quyết 26-NQ/TW

1. Góp phần làm rõ phẩm chất cán bộ cấp chiến lược

Đầu tiên chúng tôi cho rằng cần định nghĩa hoặc làm rõ khái niệm "cán bộ cấp chiến lược" (CBCCL) trong NQ26, trong nhận thức và triển khai. Chỉ khi khái niệm được hiểu đúng thì các tiêu chuẩn của CBCCL mới chuẩn xác, cụ thể và mới triển khai, thực hiện tốt NQ26.

Để dễ nhận thức và thực hiện, chúng tôi xin đề xuất một số phẩm chất và tiêu chuẩn tối thiểu cần có của các CBCCL theo NQ26, trong thời đại toàn cầu hóa, chuyển đổi số và Cách mạng Công nghiệp (CMCN) 4.0 hiện nay:

CBCCL theo NQ26 phải có Sức khoẻ tốt + Tầm nhìn chiến lược +Trái tim nhân nhậu + Bộ óc tốt + Kỹ năng sống tốt + Tiếng Anh (và ngoại ngữ) + IT/ICT.

CBCCL cần phải có sức khỏe tốt, tức là sức khỏe dẻo dai ở mức cao, chịu được sức ép từ mọi phía. Vậy cần phải đặt ra yêu cầu cụ thể và bắt buộc CBCCL phải rèn luyện, tập thể dục thể thao đều đặn, "tập chạy marathon" để có đủ sức làm việc và cống hiến hiệu quả, lâu dài. Đâylà tiêu chí hàng đầu, không thể xem nhẹ. Trong NQ26 hình như tiêu chuẩn và yêu cầu sức khỏe đối với CBCCL chưa đủ đậm, cần bổ sung trên thực tế khi triển khai thực hiện?

Xin nêu một ví dụ: Trong cả 3 ngày có mặt tại Hà Nội dự HN APEC14 (năm 2006), sáng nào Thủ tướng Úc John Howard cũng dậy sớm để đi bộ 2 vòng quanh hồ Hoàn Kiếm. Trong chuyến thăm và làm việc tại TPHCM, 6 giờ sáng ngày 20/11/2006, Thủ tướng John Howard đãđi bộ thể dục 30 phút tại khuôn viên Dinh Thống Nhất, sau đó đi thăm khu công nghiệp Phú Mỹ, nhà máy thép BlueScopeSteel tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Buổi chiều Thủ tướng ghé thăm UBND TPHCM, buổi tối tham dự và phát biểu trong lễ trao bằng tốt nghiệp của trường Đại học RMIT tại Việt Nam.

Có tầm nhìn chiến lược là đòi hỏi cao nhất, tổng hợp nhất và khó nhất mà một CBCCL cần phải có. Vì vậy, T. Hesburg đã nói: “Điều cốt lõi nhất mà người lãnh đạo phải có chính là tầm nhìn”.

CBCCL là công dân Việt Nam (và toàn cầu) ưu tú, yêu nước, có trái tim nhân hậu.

CBCCL phải có bộ óc tốt, tức là bộ óc sáng suốt, thông minh, tự học và ham học thực sự, không ngừng, để cập nhật kiến thức trong thời đại toàn cầu hóa, chuyển đổi số và CMCN 4.0. CBCCL phải có kiến thức, hiểu biết lý luận và thực tiễn sâu sắc và toàn diện ở tầm chiến lược,để lãnh đạo nhân dân và đất nước phát triển, phồn vinh, sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ đã dạy.

CBCCL phải có kỹ năng sống tốt, tức là kỹ năng sống có văn hóa, văn minh của một con người và nhất là một cán bộ lãnh đạo trong thời đại mới. Kỹ năng này cùng với trái tim và khối óc tạo nên uy tín và hiệu quả công tác của người CBCCL.

Đối với CBCCL, tiếng Anh, IT/ICT là những kiến thức và kỹ năng (như "hai chân") rất quan trọng để tăng hiệu quả công việc, hợp tác và cạnh tranh trong thời đại toàn cầu hóa, chuyển đổi số và CMCN 4.0 ngày nay. Nhưng cái quyết định cao nhất vẫn là vốn kiến thức, là trí tuệ sâu rộng được "tải đi" bởi hai công cụ thời đại này.

Ngày 19/5/2015, tôi đã gửi bức tâm thư kiến nghị Bộ Chính trị và Ban Bí thư: Xem xét, nghiên cứu để sớm có được một chỉ thị hay nghị quyết (nói nôm na là một quốc sách) để tăng cường việc dạy, học và sử dụng tiếng Anh ở Việt Nam, trong thời hội nhập quốc tế, tương tự nhưChỉ thị 58-CT/TW năm 2000 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 36-NQ/TW năm 2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đẩy mạnh ứng dụng, phát triển Công nghệ Thông tin (CNTT).

2. Học tập ông cha ta để lựa chọn, đào tạo và trọng dụng người tài

Cần phải xem trọng những bài học của ông cha ta trong một ngàn năm dựng nước, giữ nước và từ thời đại Hồ Chí Minh, chọn người tài trong và ngoài nước, tiến cử và bầu cử chọn người tài rộng rãi, dân chủ.

Ngày xưa, nếu tiến cử đúng người tài thì được thưởng, sai thì bị phạt.Ngày nay, để xây dựng đội ngũ các CBCCL theo NQ26, chúng ta chỉ cần tuân theo lời dạy của Vua Lê Thánh Tông: “Muốn có nhân tài, trước hết phải chọn người có học. Phép chọn người có học thì thi cử là đầu” (học thật, thi nghiêm!); "Kẻ nào để mất một tấc đất của Tổ quốc, kẻ đó có tội với non sông."

Nghị quyết ban hành ngày 19/5/2018, đúng ngày sinh của Bác Hồ. Sự trùng hợp thú vị ấy nhắc nhở chúng ta phải học tập kinh nghiệm làm công tác cán bộ của Bác và những cán bộ cấp chiến lược phải không ngừng học tập tư tưởng, đạo đức, tác phong của Bác.

Một thế hệ các quan chức và trí thức tài ba, yêu nước, có tầm chiến lược, từ trong nước, ngoài nước đã theo Bác Hồ tham gia kháng chiến, kiến quốc như: Các ông Huỳnh Thúc Kháng, Bùi Bằng Đoàn, Phan Kế Toại, ..., các giáo sư Trần Đại Nghĩa, Võ Đình Quỳnh, Võ Quý Huân,Trần Hữu Tước, Trần Đức Thảo, Nguyễn Mạnh Tường, Hồ Đắc Di, Tôn Thất Tùng, Nguyễn Văn Huyên, Ngụy Như Kon Tum, Lê Văn Thiêm,... Khi xây dựng cơ sở lý luận và triển khai thực tế NQ26, chúng ta phải học tập Bác Hồ về đường lối, chiến lược và công tác cán bộ.

Năm 1996, dựa trên Báo cáo của Hội đồng Delors, UNESCO đã khuyến nghị giáo dục toàn thế giới trong thế kỷ XXI được xây trên bốn trụ cột, đó là “học để biết, học để làm việc, học để chung sống với nhau và học để làm người” (Learning to know, Learning to work, Learning to live together and Learning to be). Cả nhân loại đều thừa nhận chân lý và triết lý giáo dục này cho toàn thế giới trong thế kỷ XXI.

Tuy nhiên, nếu để ý chúng ta sẽ thấy về cơ bản tư tưởng, chân lý và triết lý giáo dục này đã được Bác Hồ viết ra ngay từ tháng 9 năm 1949 (trước UNESCO nửa thế kỷ) trên trang đầu của cuốn sổ vàng khi Người đến thăm Trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương, tiền thân của Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh ngày nay: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ.

Học để phụng sự Đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Việc đào tạo cán bộ và CBCCL trước hết cũng phải tuân theo triết lý này.

Lời căn dặn và mong mỏi của Bác Hồ còn sâu rộng, bao hàm cả những ý, những phẩm chất đạo đức rất cần thiết và quan trọng đối với người cán bộ, đối với một con người trong tương lai, đó là “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Sang đầu thế kỷ XXI này, bây giờ và trong tương lai, chúng ta càng thấm lời dạy của Bác Hồ: Nạn tham nhũng đang thách thức nghiêm trọng sự tồn vong của đất nước ta, của nhiều quốc gia trên thế giới, cả nghèo lẫn giàu, và của các tổ chức quốctế, từ FIFA, WB cho đến Liên hợp quốc/UN.

Tôi đã kiến nghị UBQG UNESCO Việt Nam và Văn phòng Đại diện UNESCO tại Việt Nam trình lên UNESCO Paris về đóng góp to lớn nói trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho triết lý giáo dục thế giới, trước UNESCO nửa thế kỷ và đã viết và gửi thư đến Tổng Giám đốc UNESCO Paris, bà Irina Bokova, về việc này và bà đã trả lời tôi rất thiện chí, công nhận phát hiện của tôi.

Ngay sau Đại hội XII, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thể hiện quyết tâm "đốt lò" để đẩy lùi tham nhũng và kiên quyết, nghiêm minh với cả lãnh đạo cao cấp của Đảng. Khi triển khai NQ26 và xây dựng đội ngũ CBCCL, chúng ta càng phải tiếp tục mạnh mẽ cuộc chiến chống tham nhũng.

Chúng tôi có một câu hỏi: Khi ban hành và triển khai NQ26, chúng ta đã tham khảo bài học kinh nghiệm từ các nước phát triển thần kỳ ở ASEAN (ví dụ: Singapore, Malaysia) và trên thế giới (ví dụ: Hàn Quốc) như thế nào?

Hà Nội, 31/10/2019

GS. TSKH. Trần Văn NhungNguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐTNguyên Tổng Thư ký Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước