7,5 triệu m2 đất sai phạm phải thu hồi sau cổ phần hóa

Bán đất không qua đấu giá “ẩn” nguy cơ thất thoát

Đánh giá chung, Kiểm toán nhà nước cho rằng, đa phần các doanh nghiệp nhà nước đã chấp hành phương án sử dụng đất sau khi cổ phần hóa. Tuy nhiên, việc quản lý đất sau đó nhiều nơi chưa chặt chẽ, không đúng so với phương án được duyệt khi cổ phần.

Cụ thể, doanh nghiệp (DN) sử dụng đất không đúng mục đích theo quyết định giao đất, cho thuê đất, Hợp đồng thuê đất; quản lý sử dụng đất không có trong phương án được phê duyệt; cho thuê, sử dụng đất công cộng được giao quản lý không đúng, chưa phù hợp với quy định của Luật đất đai… Tình trạng bàn giao đất cho DN khác khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép không đúng quy định cũng xảy ra.

Kết quả kiểm toán còn cho thấy tại nhiều địa phương có tình trạng đất sau cổ phần hóa không hoặc chậm đưa vào sử dụng; thiếu quản lý dẫn đến hoang hóa, tranh chấp, lấn chiếm. Việc không quản lý được do vướng mắc trước cổ phần hóa chưa được xử lý; không bàn giao đất bị thu hồi khi hết thời hạn sử dụng đất; chưa lập phương án sử dụng đất hoặc bàn giao về địa phương quản lý diễn ra ở nhiều nơi.

Đáng chú ý, một số DN không còn nhu cầu sử dụng đất hoặc không phù hợp với phương án sản xuất kinh doanh nhưng chưa rà soát để đề nghị trả lại đất. Có trường hợp đã đề nghị trả lại đất nhưng chưa được thu hồi; thu hồi không kịp thời, chưa thu hồi đất của DN song đã giao đất cho dân.

Việc bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với trường hợp nhà đất thuộc tài sản nhà nước không qua đấu giá trong khi không đủ điều kiện, thủ tục bán chỉ định cũng là tồn tại cũng được Kiểm toán nhà nước đề cập. Thực trạng này, được cảnh báo luôn tiềm ẩn nguy cơ cao thất thoát ngân sách.

Cơ quan này cũng chỉ ra tình trạng chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ dự án sau khi được giao đất; chuyển nhượng quyền sử dụng đất dự án không theo quy định; chuyển nhượng quyền sử dụng đất khi chưa đủ điều kiện và đơn giá chuyển nhượng thấp hơn đơn giá của UBND tỉnh tại thời điểm chuyển nhượng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất thấp hơn giá trị tiền sử dụng đất khi định giá xác định giá trị DN…

Tương tự, việc giao đất, cho thuê đất sau cổ phần hoá không qua đấu giá; giao đất với hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất không phù hợp quy định xảy ra khá phổ biến. 

Tại đô thị lớn, “bán” đất xong rồi… chỉnh quy hoạch

Theo cơ quan kiểm toán, tại các đô thị lớn, đa số dự án chuyển đổi không xuất phát từ quy hoạch xây dựng hay quy hoạch sử dụng đất đã duyệt mà ngược lại, làm căn cứ để điều chỉnh quy hoạch và cập nhật vào quy hoạch, đặc biệt là ở các giai đoạn trước khi quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2020 và các quy hoạch phân khu đô thị được duyệt.

Báo cáo kiểm toán chỉ rõ, trong quá trình thực hiện, đa số dự án đều có sự điều chỉnh quy hoạch, kiến trúc xây dựng (theo đề nghị của các Chủ đầu tư và được cơ quan quản lý nhà nước thẩm định) theo hướng tăng chiều cao tầng, tăng diện tích sàn, chia nhỏ diện tích căn hộ hoặc bổ sung chức năng nhà ở vào các lô đất thương mại, văn phòng so với quy hoạch ban đầu, việc điều chỉnh này lại càng làm gia tăng dân số của dự án, gia tăng áp lực đến hạ tầng đô thị.

Với thực trạng quỹ đất công cộng của đô thị hạn chế, đa số các dự án làm nhà ở và thương mại, sử dụng chung hạ tầng đô thị có sẵn xung quanh… Kiểm toán nhà nước cảnh báo sẽ dẫn tới hiện nay giao thông đô thị càng trở lên khó khăn, ách tắc. Các vấn đề về thiếu hụt trường học, bãi đỗ xe, điện nước, sân chơi và ô nhiễm không khí, rác thải, nước thải càng nghiêm trọng và khó giải quyết.

Từ các sai phạm được phát hiện, cơ quan kiểm toán đề nghị Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo các địa phương được kiểm toán và các bộ, ngành có liên quan xử lý kiến nghị của KTNN về tài chính 1.368,8 tỷ đồng. Con số này bao gồm các khoản tăng thu 577,6 tỷ đồng (tiền thuê đất 345,3 tỷ đồng; tiền sử dụng đất 224,2 tỷ đồng; các khoản thuế và thu khác 8,1 tỷ đồng). Xử lý tài chính khác là 791,2 tỷ đồng.

Ngoài ra, Kiểm toán nhà nước cũng kiến nghị xem xét thu hồi đất nếu đủ điều kiện theo quy định của pháp luật 7.591.427 m2 và 3 thửa đất (chưa xác định diện tích) trong các Báo cáo kiểm toán tại từng địa phương. Cùng với đó là tiến hành kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu tại địa phương.

P.Thảo