Vì sao tàu chiến Mỹ vượt eo biển Đài Loan?

Thứ Bảy vừa qua (7-7), hai tàu khu trục tên lửa của Mỹ USS Mustin và USS Benfold (đóng quân ở cảng Yokosuka, tỉnh Kanagawa, Nhật Bản) đã băng qua eo biển Đài Loan. Thuyền trưởng Charlie Brown , người phát ngôn của hạm đội Thái Bình Dương, cho biết đây là lần đầu tiên tàu chiến Mỹ di chuyển qua khu vực này kể từ khi tàu USS John McCain thực hiện việc quá cảnh vào tháng 7 năm ngoái.

Đài Loan đã xác nhận số hiệu và hướng di chuyển của hai tàu chiến. “Quân đội đang theo dõi tình hình ở các khu vực lân cận và tự tin về khả năng duy trì ổn định khu vực và bảo vệ an ninh quốc gia” - theo thông báo của Bộ Quốc phòng Đài Loan cuối hôm thứ Bảy.

Đài Loan trong “ván cờ” chiến tranh thương mại

Động thái này của Mỹ diễn ra giữa cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc (TQ) leo thang và mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa Đài Bắc và Bắc Kinh.

Mặc dù Mỹ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan nhưng Washington lại là nhà cung cấp vũ khí và đồng minh hàng đầu của Đài Bắc. Kể từ khi lên nắm quyền, ông Trump đã ký thỏa thuận bán vũ khí trị giá 1,4 tỉ USD cho hòn đảo này. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng được cho là đã yêu cầu triển khai một đội thủy quân lục chiến để giúp bảo vệ trung tâm Mỹ và lãnh sự quán danh nghĩa của Washington ở Đài Bắc.

TQ đang tức giận về mối quan hệ ấm lên gần đây giữa Mỹ và Đài Loan, sau khi Trump ban hành “Đạo luật thăm viếng Đài Loan” vào tháng 3 năm nay, đạo luật mở đường cho các chuyến thăm cấp cao của các quan chức Mỹ và bật đèn xanh cho việc mua bán các công nghệ tàu ngầm tối tân.

Tàu Mustin (trái) đi gần một tàu sân bay của Mỹ. Ảnh: REDDIT

Sự thù địch của TQ đối với Đài Loan đã tăng lên kể từ khi bà Thái Anh Văn của đảng Tiến bộ dân chủ Đài Loan đắc cử tổng thống. Bắc Kinh nghi ngờ bà Văn muốn thúc đẩy sự độc lập chính thức của Đài Loan - “lằn ranh đỏ” đối với các nhà lãnh đạo Bắc Kinh, mặc dù bà Văn nói ưu tiên của Đài Loan là duy trì hiện trạng và hòa bình của hòn đảo này.

Mặt khác, TQ và Mỹ lại đang bị cuốn vào một cuộc chiến thương mại khi Mỹ đã thực hiện áp thuế lên các mặt hàng nhập khẩu của TQ từ đầu tháng 7 vừa qua, với giá trị áp thuế ước tính tương đương 34 tỉ USD. TQ cũng trả đũa tương ứng.

Ông Collin Koh , chuyên gia các vấn đề hải quân tại Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam Singapore, cho biết việc quá cảnh của hai tàu chiến có thể truyền đi một thông điệp rằng Mỹ sẽ tiếp tục ủng hộ Đài Loan. Ông Abraham Denmark , nguyên phó trợ lý Bộ Quốc phòng khu vực Đông Á dưới thời Tổng thống Barack Obama, cũng cùng quan điểm.

Đây có thể là bước đi đầu tiên mang tính chính trị trong cuộc đối đầu thương mại của Mỹ trước đe dọa trả đũa từ TQ. Chính sách thuế trả đũa của TQ tập trung vào nhiều nhóm hàng mang tính chiến lược chính trị như nước cam, bắp hay đậu nành, vốn là các sản phẩm chủ lực của các bang hay do dự trong chiến dịch bầu cử tổng thống. Việc “nhắc nhở” sự hiện diện quân sự của Mỹ của khu vực eo biển Đài Loan có thể phần nào khiến Bắc Kinh phải cân nhắc các dự định trả đũa thương mại của mình, xét đến vai trò đặc biệt của Đài Loan.

Đài Loan luôn là ưu tiên số một của Trung Quốc

Chính phủ TQ hiện vẫn chưa bình luận gì về sự kiện trên. Tuy nhiên, Bắc Kinh luôn đặc biệt chú trọng các sự kiện liên quan đến khu vực “lợi ích cốt lõi” này của mình.

Bắc Kinh đã tăng cường sự hiện diện quân sự của mình gần Đài Loan, như phái tàu sân bay duy nhất của mình đến khu vực eo biển vào tháng 1 và tháng 3 năm nay; tổ chức diễn tập quy mô lớn trong những tháng gần đây.

Bắc Kinh cũng đã tác động để làm suy yếu các mối quan hệ ngoại giao của Đài Bắc, khiến có ít nhất bốn nước thay đổi quan điểm của mình kể từ khi bà Văn lên nắm quyền, khiến danh sách các nước công nhận tính chính danh của Đài Loan hiện chỉ còn 18 nước trên thế giới.

Bắc Kinh đã nhiều lần cảnh báo rằng sẽ bảo vệ nguyên tắc “Một Trung Quốc” của mình, bằng vũ lực nếu cần thiết. Vì vậy, việc hai tàu khu trục của Mỹ đi qua eo biển Đài Loan trong một thời điểm nhạy cảm hiện nay rất có thể sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington, kéo theo sự bất ổn về an ninh tại khu vực.