Lý do kiểm phiếu bầu cử giữa kỳ Mỹ kéo dài

Dù các hòm phiếu đã đóng vào đêm 8/11, cuộc đua sít sao ở các bang chiến trường khiến quá trình kiểm phiếu bầu cử giữa kỳ ở Mỹ kéo dài nhiều ngày.

Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, nước Mỹ phải mất 5 ngày mới có thể xướng tên ông Joe Biden là người chiến thắng. Trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm nay, giới chức Mỹ cho hay thời gian công bố kết quả cuối cùng có thể kéo dài hơn.

Sau những hỗn loạn, kiện tụng trong bầu cử tổng thống hai năm trước, các quan chức Mỹ cho rằng việc kéo dài thời gian kiểm phiếu là cần thiết để đảm bảo mọi phiếu bầu đều được tính.

"Cần có thời gian để kiểm đếm chính xác hàng triệu lá phiếu. Chúng tôi mong cử tri và truyền thông tạo điều kiện cho các quan chức bầu cử làm công việc của họ", các tổng thư ký bang và quan chức phụ trách bầu cử Mỹ cho biết trong tuyên bố chung hôm 7/11.

Quá trình kiểm đếm phiếu bầu đòi hỏi quan chức, nhân viên bầu cử ở các bang Mỹ rất cẩn thận. Để đảm bảo an ninh và tránh nguy cơ bị tấn công mạng, một số khu vực bầu cử yêu cầu các thùng phiếu phải được vận chuyển bằng xe tải hoặc trực thăng tới nơi kiểm đếm.

Một số khu vực thậm chí yêu cầu nhân viên bầu cử phải lái xe xuyên đêm để chuyển thẻ nhớ chứa dữ liệu phiếu bầu về trung tâm tổng hợp, thay vì truyền qua mạng. Một số nhân viên bầu cử cũng phải tìm tới nhà cử tri điền sai trên phiếu bầu để đảm bảo lá phiếu của họ hợp lệ.

"Nó không giống như ngày xưa, khi chúng tôi có thể nhận kết quả ngay trong đêm bầu cử. Tôi nghĩ việc công bố kết quả chính thức sau vài ngày sẽ trở thành điều hiển nhiên từ nay về sau", Ashley Koning, phó giáo sư nghiên cứu tại Đại học Rutgers, nói.

Cử tri bỏ phiếu tại Calhoun, bang Georgia, Mỹ hôm 8/11. Ảnh: Reuters.

Lý do hàng đầu khiến quá trình kiểm phiếu kéo dài là nhiều cuộc đua có kết quả quá sít sao ở các bang chiến trường. Các cuộc đua gay cấn này luôn thu hút chú ý nhiều nhất, nhưng cũng sẽ mất nhiều thời gian nhất để giải quyết.

Khi chỉ một lượng phiếu bầu rất nhỏ có thể ảnh hưởng tới kết quả chung cuộc, các bên kiểm phiếu phải đợi gần như tất cả lá phiếu được kiểm, có thể mất nhiều ngày, mới có thể công bố người chiến thắng. Arizona, Nevada, Georgia là ba bang chiến trường đang chứng kiến cuộc đua căng thẳng như vậy vào ghế Thượng viện.

Bỏ phiếu qua thư cũng là một trong những lý do khiến quá trình kiểm phiếu mất nhiều thời gian hơn, đặc biệt khi ngày càng nhiều người Mỹ chọn hình thức bỏ phiếu này.

Bỏ phiếu qua thư trở thành hình thức phổ biến nhất trong cuộc bầu cử năm 2020 vì đại dịch Covid-19. Dù đại dịch đã lắng xuống, một số bang vẫn tiến hành bầu cử chủ yếu, thậm chí hoàn toàn, bằng đường bưu điện.

Quá trình này mất nhiều thời gian hơn vì các lá phiếu chưa được sàng lọc trước như khi bỏ phiếu trực tiếp, nơi có nhân viên bầu cử túc trực để đảm bảo cử tri không mắc sai sót nào trên lá phiếu.

Việc mất thêm thời gian để tập hợp, kiểm đếm phiếu bầu qua thư được cho là nguyên nhân dẫn tới nhiều thuyết âm mưu về cuộc bầu cử năm 2020, bởi các cử tri Dân chủ thích bỏ phiếu qua thư, trong khi người ủng hộ đảng Cộng hòa có xu hướng tới bầu cử trực tiếp.

Sau cuộc bầu cử, những phiếu bầu trực tiếp, thường là của cử tri ủng hộ đảng Cộng hòa, được kiểm đếm trước và tạo ưu thế dẫn dầu cho ứng viên đảng này. Nhưng khi phiếu bầu qua thư của cử tri Dân chủ được kiểm đếm, xu hướng đó có thể bị đảo ngược, khiến nhiều thành viên Cộng hòa cáo buộc có hành vi gian lận.

Phiếu bầu qua thư có thể được chuyển đến địa điểm kiểm phiếu vài ngày hoặc thậm chí vài tuần trước, nhưng hầu hết các bang không cho phép nhân viên bắt đầu kiểm phiếu trước ngày bầu cử.

Một số bang chiến trường quan trọng như Pennsylvania, Wisconsin và Michigan cho phép nhân viên có thời gian chuẩn bị kiểm phiếu bằng cách loại bỏ phong bì thư hoặc kiểm tra chữ ký của cử tri. Nhưng một số nghị viện do đảng Cộng hòa kiểm soát ở các bang này đã chặn các nỗ lực bắt đầu kiểm phiếu sớm hơn.

Hơn nữa, trong một số cuộc cạnh tranh căng thẳng, kết quả có thể phải đợi những phiếu bầu đến muộn. Miễn là phiếu bầu có dấu bưu điện trước ngày bầu cử, nhiều bang vẫn chấp nhận phiếu bầu đến muộn để đảm bảo cử tri không bị tước quyền bầu cử do chậm trễ từ bưu điện.

Texas cho phép lá phiếu đến muộn một ngày sau ngày bầu cử, Bắc Carolina chấp nhận muộn ba ngày và Nevada bốn ngày. California và New York được phép muộn 7 ngày, trong khi Ohio và Alaska vẫn đếm những phiếu đến trễ 10 ngày.

Phiếu bầu dự phòng thường là những lá phiếu cuối cùng được đếm. Chúng được sử dụng cho những cử tri có vướng mắc về giấy tờ chứng minh nhân thân trong ngày bầu cử.

Khi cử tri đến điểm bầu cử mà quên mang giấy tờ tùy thân theo yêu cầu của một số bang, hoặc các cử tri đã chuyển chỗ ở hay thay đổi họ tên mà quên đăng ký lại, họ có thể sử dụng phiếu bầu dự phòng.

Nếu một người yêu cầu được bỏ phiếu qua thư nhưng sau đó lại đi bỏ phiếu trực tiếp, họ sẽ được yêu cầu sử dụng phiếu bầu dự phòng, để nhân viên bầu cử có thể đảm bảo họ không bỏ phiếu hai lần.
 

Các phiếu bầu dự phòng hầu như không bao giờ xoay chuyển cục diện bầu cử, nhưng chúng có thể làm trì hoãn quá trình công bố kết quả. Chúng là một trong những lý do chính khiến người Mỹ phải chờ đợi thêm nhiều ngày trước khi biết kết quả bầu cử tổng thống năm 2020.

Trong các cuộc đua sít sao, ban kiểm phiếu sẽ đợi đến khi các phiếu dự phòng được kiểm đếm hết trước khi xác nhận kết quả.

Lý do khác khiến kết quả bầu cử ở Mỹ chậm trễ là một số bang có quy định về kiểm phiếu lại. 22 bang có quy định kích hoạt kiểm phiếu lại nếu kết quả quá sít sao ở ngưỡng nửa điểm phần trăm. Hầu như tất cả các bang khác đều cho phép ứng viên thua cuộc yêu cầu kiểm phiếu lại, miễn là họ tự chi tiền trang trải chi phí.

Một số quá trình kiểm phiếu lại có thể thực hiện khá nhanh, nhưng một số có thể rất chậm nếu kiểm thủ công. Cuộc đua vào Thượng viện năm 2008 ở Minnesota mất tới 8 tháng để hoàn tất quá trình kiểm phiếu lại, khi các quan chức và luật sư tỉ mỉ kiểm tra từng phiếu bầu.

Các quan chức bầu cử cũng có thể yêu cầu rà soát lại kết quả kiểm phiếu, quá trình diễn ra nhanh hơn, khi chỉ cần đối chiếu và xác minh các dữ liệu để đảm bảo không sai sót. Tòa án cũng có thể can thiệp vào quá trình kiểm phiếu lại, khiến thời gian kéo dài thêm.

Đảng Cộng hòa tới nay đã giành 16 ghế từng do đảng Dân chủ kiểm soát ở Hạ viện, nâng tổng số ghế lên 208, trong khi Dân chủ là 188. Cuộc đua ở Thượng viện căng thẳng và sít sao hơn, khi đảng Cộng hòa đang có 49 ghế, hơn đảng Dân chủ một ghế.

Đảng Cộng hòa cần ít nhất 51 ghế thượng nghị sĩ để giành thế đa số tại Thượng viện, trong khi đảng Dân chủ chỉ cần bảo toàn 50 ghế là có thể kiểm soát cơ quan này, nhờ lá phiếu quyết định của Phó tổng thống Kamala Harris, người giữ chức Chủ tịch Thượng viện.

"Khi bầu cử kết thúc, các quan chức bầu cử vẫn tiếp tục công việc. Họ kiểm đếm, xử lý và đánh giá để đảm bảo kết quả cuối cùng là chính xác", Kim Wymaan, cố vấn an ninh bầu cử cấp cao của Cơ quan An ninh Cơ sở hạ tầng và An ninh Mạng Mỹ, chia sẻ. "Quá trình kiểm phiếu và xác minh nghiêm ngặt như vậy giúp các cử tri có thể tự tin rằng các phiếu bầu của họ được kiểm đầy đủ".