EU liệu có "mở cửa" trước trước sức ép của Thổ Nhĩ Kỳ?

Trước sức ép của Thổ Nhĩ Kỳ, Liên minh Châu Âu đã quyết định tổ chức một Hội nghị cấp cao giữa lãnh đạo các thể chế Liên minh Châu Âu với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan vào giữa tháng 3/2017 tại Bulgaria. Đây gần như là một điều không tưởng cách đây chỉ vài tuần, trong bối cảnh căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ với các quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu tăng cao, đặc biệt là với Đức, một trong những quốc gia trụ cột của khối.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk. Ảnh: Telegraph.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk hôm 8/2 xác nhận việc tổ chức hội nghị cấp cao giữa các thể chế châu Âu và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Cuộc gặp sẽ diễn ra vào ngày 26/03 tới tại Bulgaria, với sự tham dự của Thủ tướng nước chủ nhà Boiko Borissov, hiện đang giữ chức Chủ tịch luân phiên Liên minh Châu Âu.

Nếu như cách đây chỉ vài tuần, việc tổ chức một sự kiện như thế gần như là điều không tưởng, bởi tiến trình gia nhập Liên minh Châu Âu của Thổ Nhĩ Kỳ, được khởi động từ năm 2004 đã gần như bị khép lại do sự phản đối của nhiều quốc gia thành viên. Tuy nhiên, hiện nay, tiến trình này lại trở thành "việc không thể tránh né", do sức ép ngoại giao ngày càng tăng của Thổ Nhĩ Kỳ đối với Liên minh Châu Âu.

Phát biểu mới đây trước báo chí, Đại diện thường trực Thổ Nhĩ Kỳ tại Liên minh Châu Âu Faruk Kaymakei đã kêu gọi khôi phục đàm phán gia nhập Liên minh Châu Âu của Thổ Nhĩ Kỳ, dù lập trường của chính quyền nước này trong nhiều vấn đề, cũng như sự phản đối mạnh mẽ của Đức và một loạt nước, trong đó có Áo, Đan Mạch, Hà Lan và cả Pháp đã khiến tiến trình gần như trở nên "bất khả thi".

Chuyên gia chính trị người Đức Manfred Weber, lãnh đạo nhóm Đảng Nhân dân châu Âu trong Nghị viện châu Âu dù nhấn mạnh Thổ Nhĩ Kỳ trong những tuần qua đã có những thay đổi, nhưng cũng phải thừa nhận nước này vẫn gần như nằm ngoài các giá trị châu Âu. Đây cũng là lập trường được nhiều nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu chia sẻ.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker nói: "Thổ Nhĩ Kỳ đang đi vượt ra khỏi các giá trị, cũng như các tham vọng của Liên minh Châu Âu. Đây cũng chính là lý do mà chúng tôi phải buộc phải dõi theo những tiến bộ của nước này trong thời gian tới để xem xét có tiếp tục các cuộc đàm phán gia nhập hay không?".

Hồi tuần trước, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã có chuyến công du ngắn tới Châu Âu, trong một nỗ lực nhằm gia tăng sức ép với các nước thành viên Liên minh Châu Âu trong vấn đề này. Trả lời phỏng vấn báo chí tại thủ đô Rome, Italy, ông Erdogan một lần nữa bác bỏ mạnh mẽ đề xuất đưa ra trước đó của Pháp về một “mối quan hệ đối tác đơn thuần”, đồng thời nhấn mạnh Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không đưa ra lựa chọn nào khác ngoài việc trở thành “một thành viên đầy đủ” của Liên minh Châu Âu.

Theo ông, Liên minh Châu Âu cần phải giữ đúng lời hứa của mình. Thậm chí, ông Erdogan còn có những lời lẽ khá gay gắt khi cho rằng, Liên minh Châu Âu đang chặn mọi ngả đường cho đàm phán và hành động theo kiểu như Thổ Nhĩ Kỳ phải chịu trách nhiệm về sự thiếu vắng của những bước tiến. Điều này là không công bằng, cũng giống như việc một số nước Liên minh Châu Âu đang thúc đẩy các lựa chọn khác ngoài việc gia nhập.

Trước đó, hồi đầu tháng 1 vừa qua, nhân chuyến thăm Pháp của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, Tổng thống Pháp Macron đã đưa ra đề xuất về một “quan hệ đối tác” giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Liên minh Châu Âu, trong trường hợp các bên không đạt được thỏa thuận về quy chế thành viên. Có thể nói, Liên minh Châu Âu đang bị đặt vào thế khó.

Dù không đồng tình với chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều vấn đề, song khối này cũng không thể phủ nhận vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong giải quyết cuộc khủng hoảng nhập cư vừa qua của Liên minh Châu Âu. Chính vì thế, dư luận khu vực và quốc tế đều đang chờ đợi vào hội nghị cấp cao sắp tới tại Bulgaria, một cơ hội để xác định các mối quan hệ trong tương lai giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Liên minh Châu Âu./.