Cánh cửa hẹp cho Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập EU

Thủ tướng Đức Merkel và các chính trị gia Đức giục giã EU đưa ra một lập trường cứng rắn hơn với Thổ Nhĩ Kỳ. Song hội nghị thượng đỉnh EU vào tuần này chưa thể đưa giải pháp tức thì.

Vào ngày thứ 7 tuần qua (14/10), Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết bà không kỳ vọng có một quyết định nào được đưa ra về việc kết nạp Thổ Nhĩ Kỳ vào EU tại hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ diễn ra tại Brussels từ ngày 16 đến 21/10.

Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan

Trước cuộc bầu cử tại Đức vào tháng trước, bà Merkel cũng cho hay tiến trình gia nhập EU đầy trắc trở của Thổ Nhĩ Kỹ có thể bị đình chỉ bởi chính sách chuyên quyền của nước này và những xung đột liên tiếp với châu Âu.

Trong một đoạn video trực tuyến được phát vào ngày 14/10, bà Merkel nói: "Chúng tôi chắc chắn sẽ không đưa ra bất kỳ quyết định nào, song tôi vẫn muốn nghe ý kiến của các đồng nghiệp của mình về vấn đề mối quan hệ song phương với Thổ Nhĩ Kỳ và các kết luận nào chúng tôi có thể rút ra từ đó."

Trừng phạt kinh tế

Bà Merkel ủng hộ các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm ngừng đàm phán về một liên minh hải quan EU mới, chấm dứt thanh toán viện trợ của EU và hạn chế tín dụng xuất khẩu. Điều đó cũng có nghĩa là Thổ Nhĩ Kỳ có nguy cơ mất trên 1 tỉ euro viện trợ của EU cho nỗ lực gia nhập EU của nước này.

Đức đưa ra một lập trường cứng rắn hơn trong đối sách với Thổ Nhĩ Kỳ sau khi hàng loạt công dân Đức và công dân Đức gốcThổ bị bắt giữ trong chiến dịch truy quét rầm rộ sau âm mưu đảo chính bất thành tại Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 7/2016.

Con số những người bị giam cầm là một trong những lý do Berlin đưa ra khi đề nghị Uỷ ban EU đưa ra một báo cáo về tình hình tại Thổ Nhĩ Kỳ.

"Có nhiều trường hợp bị bỏ tù oan và chúng tôi rất quan ngại về những diễn biến chính trị tại nước này", bà Merkel nói.

Báo cáo của EU về tình hình tại Thổ Nhĩ Kỳ theo dự đoán sẽ đưa ra một bức tranh mờ nhạt và do đó gây sức ép buộc EU đưa một hình thức xử lý đối với Ankara.

Thoả thuận về người tị nạn giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ là một thất bại?

Trả lời phỏng vấn tờ Südwest Presse số ra ngày 14/10, một nhà hoạt động và là nhà báo có tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ đang tị nạn tại Đức đã kêu gọi chính phủ Đức áp dụng một chính sách cứng rắn hơn với Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông Can Dundar, cựu tổng biên tập tờ báo Cumhuriyet của phe đối lập tại Thổ Nhĩ Kỳ đã kêu gọi Đức chấm dứt thoả thuận về người tị nạn của EU với Thổ Nhĩ Kỳ mà theo ông chỉ "tiếp tay" cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Theo ông Dunar, người bị Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc là gián điệp vì đăng tải một bài báo về việc Thổ Nhĩ Kỳ bán vũ khí cho phiến quân jihad tại Syria, thoả thuận về người tị nạn này là một thất bại lớn vì nó đã cho ông Erdogan sức mạnh đòn bẩy mà "ông ta không đáng hưởng”.

Theo thoả thuận về người tị nạn giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ, EU đã giải ngân hàng tỉ euro cho Thổ Nhĩ Kỳ để nước này tiếp nhận lại người tị nạn và kiểm soát tốt hơn đường biên giới giáp Hy Lạp. Trong thoả thuận này còn hàm chứa một lời hứa hẹn rằng EU sẽ đẩy nhanh quá trình kết nạp Thổ Nhĩ Kỳ vào EU.

Ông Dunar cho biết, nếu EU huỷ bỏ thoả thuận này với Thổ Nhĩ Kỳ, thì "châu Âu có thể dẽ dàng đối phó hơn với các thực tiễn phi dân chủ tại Thổ Nhĩ Kỳ và cuối cùng áp lệnh trừng phạt về kinh tế, chính trị và luật pháp, điều mà không ai tin EU sẽ làm."

Sức ép từ phía các chính khách Đức

Các đảng chính trị tại Đức cũng đang kêu gọi chính phủ đưa một lập trường cứng rắn hơn đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Đây cũng là chủ đề chính trong cuộc thảo luận trước cuộc bầu cử giữa bà Merkel và đối thủ của mình ở Đảng Dân chủ Xã hội Martin Schulz.

Người phát ngôn về chính sách đối ngoại cho Đảng Dân chủ Cơ đốc giáo của bà Merkel, ông Roderich Kiesewette, trong bài phỏng vấn với tờ Die Welt vào ngày 14/10 cũng cho biết cần phải xác định xem liệu "phe cánh” của ông Erdogan có nắm giữ tài sản ở châu Âu hay không. Theo ông, một số các tài sản này có thể bị phong toả nếu cần thiết.

Ông Omid Nouripour, một chính trị thuộc Đảng Xanh, đảng phái có thể tiếp nhận vị trí ngoại trưởng trong cuộc đàm phán thành lập liên minh với những người bảo thủ thuộc đảng của bà Merkel, đề xuất Đức cần hạn chế xuất khẩu vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ vì diễn biến xấu tại nước này.

Đồng chủ tịch Đảng Xanh Cem Ozdemir (gốc Thổ) có thể được lựa chọn làm ngoại trưởng Đức. Là một người chỉ trích gay gắt ông Erdogan, bộ ngoại giao Đức tương lai do ông Ozdemir nắm quyền có thể sẽ đưa ra tiếng nói mạnh mẽ hơn đối với Thổ Nhĩ Kỳ./.